Dava Nasıl Açılır? Bilmeniz Gereken Her Şey! (2025 Güncel)

Dava Açma Süreci

Ceza davaları, mağdurun veya bir başkasının savcılığa suç duyurusunda bulunmasıyla başlar. Savcılık, yaptığı soruşturma sonucunda kamu davası açmaya karar verirse iddianame düzenleyerek davayı başlatır.

Hukuk davalarında ise dava açmak isteyen kişi, öncelikle uyuşmazlığın konusuna uygun mahkemeyi belirlemelidir. Ardından, usulüne uygun olarak hazırlanan dava dilekçesi ve gerekli harçlarla birlikte mahkemeye başvurulmalıdır. Dava dilekçesinin eksiksiz ve doğru hazırlanması, sürecin sağlıklı ilerlemesi açısından büyük önem taşır. Mahkeme, başvuruyu inceledikten sonra yargılama sürecini başlatır ve davanın esasına ilişkin karar verir.

Hukuk ve ceza davaları arasında dava açma süreci bakımından derin bir ayrım olduğundan yazımdaki her başlıkta bu iki farklı dava türünü ayrı ayrı ana hatlarıyla açıklayacağım.

---

Dava Açmak İçin Gerekli Şartlar

Dava açabilmek için belirli hukuki şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu şartlar, davanın türüne göre değişiklik gösterir. Hukuk ve ceza davalarında izlenmesi gereken yollar farklıdır:

1. Hukuk Davalarında Gerekli Şartlar

1. Hukuki Menfaat: Davacının, açtığı davada korunmaya değer bir hukuki yararı bulunmalıdır.
2. Yetkili ve Görevli Mahkeme: Davanın türüne göre doğru mahkemenin belirlenmesi gerekir.
3. Usulüne Uygun Dilekçe: Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na uygun hazırlanmış bir dava dilekçesi sunulmalıdır.
4. Harç ve Gider Avansı: Dava açılmadan önce mahkeme harcı ve gider avansı yatırılmalıdır​.
5. Delillerin Sunulması: İddiaları destekleyen belgeler ve tanıklar dilekçeye eklenmelidir.

2. Ceza Davalarında Gerekli Şartlar

1. Suç Duyurusu: Ceza davaları, suç işlediği iddia edilen kişi hakkında savcılığa yapılan suç duyurusu ile başlar.
2. Savcılık Soruşturması: Savcı, yapılan şikâyeti inceleyerek yeterli delil bulursa kamu davası açar.
3. İddianame Düzenlenmesi: Suç unsurları tespit edilirse savcı tarafından iddianame hazırlanır ve mahkemeye sunulur.
4. Yetkili Ceza Mahkemesi: Suçun niteliğine göre Asliye Ceza veya Ağır Ceza Mahkemesi yetkilidir.

---

Dava Dilekçesi Nasıl Hazırlanır?

Dava dilekçesi, dava açma sürecinin en önemli adımlarından biridir. Hukuk ve ceza davalarında dilekçe hazırlama süreçleri farklıdır ve her iki dava türünde de dilekçenin usule uygun hazırlanması büyük önem taşır.

1. Hukuk Davalarında Dilekçe Hazırlama

Hukuk davalarında dava dilekçesi, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 119. maddesi kapsamında belirli unsurları içermelidir:

1. Mahkemenin Adı: Dava açılacak görevli ve yetkili mahkemenin doğru belirtilmesi gerekir.
2. Taraf Bilgileri: Davacı ve davalının adı, soyadı, adresi ve T.C. kimlik numarası yazılmalıdır.
3. Davanın Konusu: Açılan davanın hangi hakka dayandığı ve talebin ne olduğu açıkça belirtilmelidir. Özel hukukta başlıca 3 dava türü vardır: Eda davası, tespit davası, inşai dava.
4. Dayanak ve Deliller: İddiaların dayandığı hukuki gerekçeler ve bu gerekçeleri destekleyen belgeler, tanıklar veya diğer deliller dilekçede yer almalıdır.
5. Sonuç ve Talep: Davacının mahkemeden ne talep ettiği açık ve net bir şekilde ifade edilmelidir.
6. İmza: Davacının veya vekilinin imzası bulunmalıdır​.

Dava dilekçesi hazırlandıktan sonra 2 nüsha halinde çıktı alınır, adliye içerisinde yer alan “hukuk mahkemeleri tevzi ön büro”ya verilerek dava açılış işlemleri başlatılır, dilekçe teslim edilir, harçlar ödenir. Tevzi bürosu 08.30-12.30 ve 13.00-17.30 saatleri arasında çalışır. Vezneler genellikle 16.00 civarında kapanır, bu yüzden işlemleri son dakikaya bırakmamak gerekir.

UYAP elektronik imza kaydınız var ise internet üzerinden de dava açabilirsiniz.

2. Ceza Davalarında Dilekçe Hazırlama

Ceza davalarında, bireyler doğrudan dava açamayacağını, ancak savcılı aracılığı hazırlanacak iddianame sonrası ceza mahkemelerinde dava açılabileceğinden yukarıda bahsetmiştim. Dolayısı ile, suç işlendiği düşünülen durumlarda savcılığa suç duyurusunda bulunulur. Şikâyet dilekçesinde şu unsurlar yer almalıdır:

1. Suçun Tanımı: Olayın ne olduğu, suçun nasıl işlendiği ayrıntılı şekilde anlatılmalıdır.
2. Şüpheli Bilgileri: Suç işlediği iddia edilen kişi veya kişilerin kimlik ve iletişim bilgileri eklenmelidir.
3. Deliller: Suçu destekleyen somut deliller, tanık bilgileri veya belgeler dilekçeye eklenmelidir.
4. Talep: Savcılıktan hangi işlemlerin yapılmasının istendiği açıkça belirtilmelidir.
5. İmza: Şikâyetçi veya vekilinin imzası dilekçede bulunmalıdır.

Hazırlanan şikayet dilekçesi Adliyede bulunan “Savcılık Müracaat Bürosu”na teslim edilir, memur tarafından dosyaya soruşturma numarası atanır ve savcının tensip ve talimatlarına sunulur. Bu aşamada herhangi bir harç ödemesi yapılmaz. UYAP onaylı e-imzanız var ise internet üzerinden de savcılığa şikayet başvurusunda bulunabilirsiniz.

---

Hangi Mahkemede Dava Açılır?

Dava açmadan önce, davanın konusuna ve türüne göre doğru mahkemeyi belirlemek gerekir, aksi taktirde davanız usulden reddedilir. Hukuk ve ceza davalarında yetkili ve görevli mahkemeler farklıdır:

1. Hukuk Davalarında Yetkili ve Görevli Mahkemeler

Hukuk davalarında, uyuşmazlığın niteliğine göre görevli ve yetkili mahkeme belirlenir:

1. Sulh Hukuk Mahkemesi: Kira sözleşmeleri, ortaklığın giderilmesi ve küçük çaplı alacak davaları.
2. Asliye Hukuk Mahkemesi: Malvarlığı haklarına ilişkin davalar, tazminat davaları.
3. Aile Mahkemesi: Boşanma, velayet, nafaka ve mal paylaşımı davaları.
4. İş Mahkemesi: İşçi alacakları, işten çıkarılma ve iş kazası davaları.
5. Ticaret Mahkemesi: Ticari işletmeler ve şirketler arasındaki davalar.

Yetki açısından ise, davalı kişinin yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir. Taşınmazla ilgili davalarda ise taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi kesin yetkilidir​. Yetki kurallarını daha detaylı incelemek isterseniz ilgili yazımı okuyabilirsiniz.

2. Ceza Davalarında Yetkili ve Görevli Mahkemeler

Ceza davalarında, suçun ağırlığı ve türüne göre görevli mahkeme değişir:

1. Sulh Ceza Hakimliği: Soruşturma aşamasında koruma tedbirleri ve yakalama kararları.
2. Asliye Ceza Mahkemesi: Hafif suçlar ve 10 yıla kadar hapis cezası gerektiren suçlar.
3. Ağır Ceza Mahkemesi: Cinayet, gasp ve uyuşturucu ticareti gibi ağır suçlar.
4. Çocuk Ceza Mahkemesi: Suç işlediği iddia edilen 18 yaşından küçük çocukların davaları. Devlet tarafından zorunlu ceza avukatı atanır.

Ceza davalarında, suçun işlendiği yer mahkemesi kural olarak yetkilidir. Ancak bazı durumlarda mağdurun yerleşim yeri mahkemesi de yetkili olabilir.

---

Dava Açma Masrafları Nelerdir?

Dava açma süreci, 2025 Türkiye Hukuk Sisteminde avukatlık ücreti ve harçlar gibi belirli masrafların ödenmesini gerektirmektedir. Hukuk ve ceza davalarında ödenecek harç ve giderler dava türüne göre farklılık gösterir.

1. Hukuk Davalarında Masraflar

Hukuk davalarında dava açarken karşılaşılabileceğiniz başlıca masraflar şunlardır:

1. Başvuru Harcı: Dava dilekçesinin mahkemeye sunulabilmesi için ödenir.
2. Peşin Harç: Davanın türüne göre değişir ve dava açılırken mahkemeye yatırılır.
3. Gider Avansı: Tebligat, bilirkişi, keşif ve tanık giderleri için önceden yatırılır.
4. Vekalet Ücreti: Avukat tutulduysa, baro tarifesi çerçevesinde avukatın kendi belirleyeceği avukatlık ücreti ödenir.
5. Bilirkişi ve Keşif Ücreti: Davada bilirkişi veya keşif gerekiyorsa ek ücretler doğar​.

2. Ceza Davalarında Masraflar

Ceza davalarında kamu davası doğrudan savcılık tarafından açıldığı için mağdurların dava açarken herhangi bir harç ya da masraf ödemesi gerekmez. Ancak, özel şikâyete bağlı suçlarda veya sürecin avukat ile takip edilmesi durumunda bazı masraflar söz konusu olur:

1. Şikâyet Harcı: İstisnası durumlarda, özel şikâyet gerektiren davalarda başvuru harcı ödenir.
2. Avukatlık Ücreti: Gerek mağdur gerek ise de sanık avukat tutabilir. Bu durumda avukatın belirleyeceği vekalet ücreti ödenir.
3. Delil, Tanık, Bilirkişi, Keşif Masrafları: Yargılama sürecinde deliller toplanırken bu masraflar savcılık suç üstü ödeneğinden karşılanır.

Ceza davalarında genel olarak yargılama masrafları devlet tarafından karşılanır, ancak yargılama sonunda sanık suçlu bulunursa, bu giderler sanık üzerine yüklenir. Hukuk davalarında ise tüm masrafların bizzat davacı tarafından doğru hesaplanması ve zamanında yatırılması gerekir.

---

Adım Adım Dava Açma Süreci

Türk Hukuku’nda dava nasıl açılır sorusunun cevabını sade bir dil ve ana hatlarını çizecek şekilde sizlere aktarmış oldum. Şöyle bir genel bakış atıp, özetleyerek yazımızın sonuna gelelim:

1. Durum Analizi: Hukuki bir sorunun varlığı tespit edilir.
2. Mahkeme Belirlenir: Davanın hangi mahkemeye açılacağı belirlenir.
3. Dilekçe Hazırlanır: İlgili mevzuata uygun bir dava dilekçesi hazırlanır.
4. Harçlar Yatırılır: Mahkeme harçları ve masraflar ödenir.
5. Mahkemeye Başvuru: Dilekçe, yetkili mahkemeye teslim edilir.

---

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Dava dilekçesi nasıl yazılır?
   Dava dilekçesi, HMK’nın 119. maddesine uygun hazırlanmalıdır. Dilekçede davacının kimlik bilgileri, talep ve gerekçeler açıkça yer almalıdır.

2. Dava açma süresi nedir?
   Dava açma süresi, davanın türüne göre değişir. Örneğin, iş kazası tazminatları için zaman aşımı süresi 10 yıldır.

3. Avukat olmadan dava açabilir miyim?
   Evet, ancak hukuki prosedürlerin karmaşıklığı nedeniyle bir avukata danışmanız önerilir.

4. Hangi davalar ücretsiz açılabilir?
   Bazı durumlarda adli yardım talebiyle dava masraflarından muafiyet mümkündür.

5. Dava reddedilirse ne olur?
   Mahkeme masrafları davacıya yüklenebilir. İtiraz hakkı, bir üst mahkemeye başvuru şeklinde kullanılabilir.

6. Dava açmam gerekiyor mu, gerekmiyor mu?
   Hukuki yararınız varsa dava açmalısınız. Emin değilseniz mutlaka bir avukata danışın.

7. Dava açmak ücretli mi? Ne kadar para gerekli?
   Evet, dava açmak en azından (avukatsız açtığınızı varsayarsak) harç ve gider avansı ödemeyi gerektirir. 2025 yılında bir dava açma ücreti en az 4.500-TL civarındadır.

8. Davayı kaybedersem ne olur?
   Davayı kaybederseniz, mahkeme masrafları ve karşı tarafın avukatlık ücretini ödemek zorunda kalırsınız.

9. Adliyeye gitmeden dava açılır mı? E-devletten dava açılır mı?
   Evet, UYAP üzerinden online dava açılabilir. E-devlet hesabınız aracılığıyla UYAP sistemine giriş yapabilirsiniz. Dava dilekçesini bu sisteme yüklemek için ayrıca devlet onaylı elektronik imzanız olması gerekir.

10. Kanıt olmadan dava açılır mı?
    Evet, ancak kanıt olmadan davayı kazanmak zordur.

11. Birine dava açmak kaç gün sürer?
    Dava açmak genellikle 1-2 gün sürer. Davanın neticelenmesi ise ortalama 8-12 ay arasıdır.

12. Dava açıldıktan kaç gün sonra e-devlete düşer?
    Dava açıldığı an itibariyle direkt olarak e-devlet hesabınızdaki davalarım başlığı altında görünür hale gelir.

13. Dava açıldıktan sonra ne olur?
    Dava açıldıktan sonra mahkeme tensip tutanağı düzenler ve dava süreci başlar. Karşı taraf dilekçeye cevap verir. Dosyadaki belgeleri UYAP üzerinden veya mahkemeden takip etmek önemlidir.

14. Adliyede dava açarken elektrikler kesildi, davayı nasıl açacağım?
    Adliyede UYAP arızası veya büro kapanışı gibi sorunlar yaşanırsa, durum tutanakla kayıt altına alınıp işlemler fiziki olarak yapılabilir. Bu durumda dava, tutanağın düzenlendiği tarihte açılmış sayılır.

---

Yasal Dayanaklar

Dava açma süreciyle ilgili bazı önemli kanun maddeleri:

• HMK Madde 119: Dava dilekçesinde bulunması gereken unsurları düzenler.
• Hukuk Muhakemeleri Kanunu Madde 1: Mahkemelerin görevi, sadece kanunla düzenlenir ve kamu düzeniyle ilgilidir.
• HMK Madde 2: Malvarlığı ve şahıs davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir.
• Hukuk Muhakemeleri Kanunu Madde 4: Sulh hukuk mahkemeleri; kira alacak davaları, mal paylaştırma ve ortaklığın giderilmesi davaları, zilyetlik koruma davaları ve kanunla belirlenen diğer davalara bakar.
• Ceza Muhakemeleri Kanunu Madde 3: Mahkemelerin görevleri kanunla belirlenir.
• Ceza Muhakemeleri Kanunu Madde 4: Mahkeme, kovuşturmanın her aşamasında görevli olup olmadığını kendiliğinden (re’sen) belirleyebilir. Görev uyuşmazlığı durumunda, görevli mahkemeyi ortak yüksek mahkeme belirler.
• Ceza Muhakemeleri Kanunu Madde 5: İddianamenin kabulünden sonra davanın mahkemenin görevini aştığı anlaşılırsa, dosya görevli mahkemeye gönderilir. Adli yargıda verilen görevsizlik kararlarına karşı itiraz edilebilir.

Dava ne kadar sürer?

---

Bu makale, dava açma sürecine dair kapsamlı bir rehber sunarak okuyuculara yol göstermeyi amaçlar. Profesyonel destek almak için bir avukata danışmanız faydalı olacaktır. Ceza, boşanma, iş, ticaret, miras gibi alanlarda dava açılış hizmetlerimiz ve daha fazlasını öğrenmek için tıklayın.