Dilekçeler teatisi aşaması, hukuk davalarının kritik bir evresi olup, tarafların iddialarını ve savunmalarını yazılı olarak sundukları bir süreçtir. Bu süreçte, davacı ve davalı, dilekçeler aracılığıyla birbirlerinin iddialarına ve taleplerine yanıt verirler.
Dilekçeler teatisi aşaması, dava dilekçesinin mahkemeye sunulması ile başlar. Ardından, davalı taraf, davacının dilekçesine karşı cevap dilekçesini sunar. Davacının cevaba cevap dilekçesi ve davalının ikinci cevap dilekçesi ile süreç devam eder. Yazılı yargılama usulündeki bu aşama, her iki tarafın son yani ikinci dilekçelerini mahkemeye sunmasıyla sona erer. Eğer ki dava basit yargılama usulünde görülüyorsa, bu durumda dava dilekçesinin ardından davalı cevap dilekçesi sunar ve dilekçeler aşaması bu noktada bitmiş olur.
Dilekçeler Teatisi Sürecinin Sonunda Ne Olur?
Bu aşamanın sona ermesi her zaman açık ve net bir şekilde anlaşılamayabilir. Sürecin sona erdiğini kimi zaman avukat tespit ederek ön inceleme duruşması talep eder, kimi zaman da bunu mahkeme kendiliğinden takip ve tespit eder. Peki, dilekçeler teatisi (eski ismiyle replik düplik) aşaması ne zaman sona erer ve sürecin tamamlandığını nasıl anlarız?
- Mahkeme, dilekçeler teatisinin tamamlandığını ve delillerin toplanmasına geçileceğini bildiren bir tebligat gönderdiğinde, bu aşamanın sona erdiği kabul edilir. Uygulamada bu tebligata “ön inceleme duruşması davetiyesi” ismi verilmiştir. Ön inceleme duruşmasına geçilmesi dilekçeler aşamasının sona erdiği anlamını taşır. Artık delillerin toplanması ve tahkikat aşamasına geçilmiştir.
- Mahkeme tarafından gönderilen tebligatlar, dilekçeler teatisi aşamasının sona erdiğinin önemli bir işaretidir. Ancak, bazı durumlarda mahkeme, dilekçe aşamasını tekrar açabilir veya ek süre tanıyabilir.
- Ayrıca, tarafların tüm dilekçelerini sunmuş olması ve ek süre taleplerinin reddedilmesi de bu aşamanın tamamlandığını gösterir.
Dilekçeler Teatisi Sürecinin Sona Ermesinin Hukuki Dayanağı
Dilekçeler teatisi sürecinin sona ermesi, Türk Medeni Kanunu’nun ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) çeşitli maddelerine dayanır.
- HMK’nın 136. ve devamı maddelerinde, bu aşamanın nasıl işleyeceği ve tarafların hakları düzenlenmiştir.
- Özellikle HMK Madde 137 ve 139, mahkemenin dilekçeler teatisinin tamamlandığını ilan edebileceği durumu yani ön inceleme duruşmasına davet sürecini açıklar. Bu maddeye göre, mahkeme, dilekçelerin tamamlandığı kanaatine vardığında taraflara durumu bildirir ve delillerin toplanması aşamasına geçerek tarafları ön inceleme duruşmasına çağırır.
Yargıtay Kararları
Yargıtay kararları, dilekçeler teatisi sürecinin ne zaman ve hangi şartlar altında sona ereceği ve bu sürecin sona ermesinin tespitinde yaşanan uyuşmazlıkları çözüme bağlar ve yol gösterir.
- Sürecin Usulüne Uygun Tamamlanması Gerekir: Örneğin, Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin bir kararında, dilekçeler teatisinin tamamlanmış sayılabilmesi için tüm tarafların iddia ve savunmalarını eksiksiz bir şekilde sunmuş olması gerektiği vurgulanmıştır. Eğer taraflardan biri ek süre talep eder ve mahkeme bu talebi kabul ederse, dilekçeler teatisi aşaması uzayabilir.
- Delil Sunumu Dilekçeler Aşamasında Yapılmalıdır: Bizzat Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2016/1057 K. sayılı dosyasında yer alan sözleriyle; “Yargılamanın etkin ve makul bir süre içinde bitirilmesi için delil gösterilmesi dilekçelerin teatisi aşamasına hasredilmiştir.”
Dilekçeler Teatisi Aşamasının Sona Ermemesi Halinde Neler Olur?
Eğer dilekçeler teatisi aşaması belirli bir süre içinde tamamlanmazsa, mahkeme tarafları kendiliğinden duruşma günü belirler ve tarafları ön inceleme duruşmasına davet eder. Dilekçe sunmayan tarafın kendisi aleyhindeki tüm iddialara itiraz ettiği kabul edilir. Bu durumda, davanın esası hakkında karar verilmesi süreci hızlanır ve delillerin değerlendirilmesi aşamasına geçilir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
- Dilekçeler teatisi aşaması ne kadar sürer?
Süre, dava türüne ve mahkemenin iş yüküne göre değişiklik gösterir. Genellikle birkaç ay sürer. Boşanma davalarında ortalama 3 ay, iş davalarında ortalama 2 ay, ticaret davalarında ortalama 4 ay sürdüğü görülmektedir. Tarafların dilekçelerini zamanında sunmaları ve mahkemden ek süre isteyip istemediklerine göre süreç değişkenlik gösterir. - Mahkeme dilekçeler teatisi aşamasını tekrar açabilir mi?
Evet, mahkeme, yeni delillerin ortaya çıkması, davanın tümden ıslah edilmesi, yargılamanın yenilenmesi gibi durumlarda bu aşamayı tekrar açabilir. - Dilekçeler teatisi aşamasında yeni delil sunulabilir mi?
Dilekçeler aşaması tamamlanana dek ve ön inceleme duruşması davetiyesinin tebliğinden sonraki 2 haftalık süreye kadar yeni delil sunabilirsiniz. Ön inceleme duruşmasından sonra bildirmediğiniz bir delili bildirmeniz mümkün olmaz. - Dilekçeler teatisi aşaması tamamlanmadan mahkeme karar verebilir mi?
Hayır, dilekçeler teatisi aşaması tamamlanmadan mahkeme esas hakkında bir karar veremez. Aşama tamamlandıktan sonra bazı mahkemeler duruşma açmaksızın da karar verebilir. - Cevaba cevap dilekçesi verilmezse ne olur?
Süresi içerisinde cevaba cevap dilekçesi verilmezse mahkeme sürenin geçtiğini tespit ederek ön inceleme duruşması aşamasına geçer, yani dilekçeler aşaması bitmiş olur. - Dilekçeler aşaması tamamlanmadan ön inceleme yapılır mı?
Bazen mahkemeler sehven dilekçeler aşaması tamamlanmadan ön inceleme duruşması için gün vermektedir. Ancak bu duruşmada dilekçeler aşamasının henüz tamamlanmadığı tespit edilirse ön inceleme duruşması iptal edilir ve dilekçeler aşamasının tamamlanması beklenir. - Dilekçeler aşamasında ikiden fazla dilekçe verebilir miyim?
Dilekçeler (layihalar) aşamasında ikiden fazla dilekçe verilmemelidir. Eğer daha fazla dilekçe verirseniz, hakim bunları okur ancak değerlendirmeye almaz ve gerekçeli karara dahil etmez. Çünkü iddia ve savunmaların genişletilmesi yasağı kamu düzenindendir. Bunun yanında dilekçeler aşamasında ileri sürülen vakıalar hakkında tahkikat boyunca sözlü veya yazılı beyanda bulunabilirsiniz. - Karşı taraf fazladan dilekçe verdi, ne olacak?
Uygulamada tarafların birbirlerine dava sonuna kadar fazladan dilekçe verdiğini sıkça görüyoruz. Taraflara “yeter artık daha fazla dilekçe verme” gibi bir yaklaşım sergilenemez. Böyle bir durumda delillerinizi vakalarla ilişkilendirerek ve usule hakimiyetinizle durumu yönetebilirsiniz. Unutmayın, yargılama bir satranç veya go gibi strateji işidir.
Dilekçeler teatisi aşamasının ne zaman sona ereceği ve bu sürecin nasıl yönetileceği konusunda bilgi almak isteyenler için, Adana’da faaliyet gösteren hukuk büromuz size her aşamada profesyonel destek sunmaktadır. Boşanma, velayet, nafaka gibi davalarda dilekçeler teatisi süreci hakkında daha fazla bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
