Adli Yardım Nedir?
Sosyal Hukuk Devleti olabilme, Anayasamızda (madde 36’da) düzenlenen Hak Arama Özgürlüğünün herkes için “silahların eşitliği” ilkesi çerçevesinde kullanılabilir olmasına bağlıdır.
Ödeme gücü yoksunluğu sebebiyle bir kimsenin gerekli harç ve giderleri ödeyememesi nedeniyle, aslında haklı olduğu bir davayı açamaması, özellikle de kendini bir Avukatla temsil ettirememesi, hiçbir biçimde normal karşılanabilecek bir durum değildir. Ekonomik ve mali gücü bulunmaması sebebiyle hak arama yolunu kullanamayanların açmak istediği davanın gerektirdiği parasal yükümlülüklerden geçici olarak muaf tutulmaları müessesine Hukuku’muzda “Adli Yardım” denilmektedir.
Adli Yardım Hangi Davaları Kapsar?
Adli Yardımdan yararlandırılma, davalarda (HMK. md. 334-335), İcra-İflâs takiplerinde (İİK. md. 115), ve Geçici Hukuksal Koruma Tedbirleri taleplerinde (HMK. md. 389 vd.) mümkündür.
6100 sayılı HMK’nun “Adli Yardım” düzenlemesine ilişkin hükümleri, İdare ve Vergi mahkemeleri ile Danıştay’da, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nde uygulandığı gibi, Ceza Mahkemelerinde ve Askeri Mahkemelerde de uygulanır.
Adli Yardım Almanın Şartları
Kendisinin ve ailesinin geçimini önemli ölçüde zor duruma düşürmeksizin, gereken yargılama veya takip giderlerini kısmen veya tamamen ödeme gücünden yoksun olan kimseler, iddia ve
savunmalarında, geçici hukuksal korunma taleplerinde ve icra takibinde, haklı oldukları yolunda kanaat uyandırmak kaydıyla Adli yardımdan yararlanabilir (HMK. md. 334/1).
Kamuya yararlı “dernek” ve “vakıflar” da, iddia ve savunmalarında haklı göründükleri ve mali açıdan zor duruma düşmeden gerekli giderleri kısmen veya tamamen ödeyemeyecek durumda oldukları takdirde “Adli Yardım” dan yararlanabilirler (HMK. md. 334/2).
Yabancıların “Adli Yardım” dan yararlanabilmeleri, ayrıca “Karşılıklılık” (Mütekabiliyet) şartına bağlıdır (HMK. md. 334/3).
Adli Yardımdan yararlandırılmada iki ana şart vardır: Ödeme gücünden yoksunluk koşulu ve Dava ve takipte haklılık kanaati uyandırmak koşulu.
Ödeme Gücünden Yoksunluk Şartı
Talepte bulunanın, kendisinin ve ailesinin geçimini önemli ölçüde zor duruma düşürmeksizin gereken yargılama giderlerini kısmen de olsa karşılayamaması hali varsa birinci koşul gerçekleşmiş sayılır. Burada ” önemli ölçüde zor duruma düşme” olgusuna bakmak gerekir.
Talepte bulunan bu durumu kanıtlayıcı belgelerini mahkemeye sunmalıdır (HMK. md. 336/2). Mahkeme de talepte bulunanın mali bakımdan “önemli ölçüde zor durumda bulunup bulunmadığını”
araştırıp ona göre bir karar verecektir.
Dava ve Takipte Haklılık Kanaati Uyandırmak Şartı
Adli Yardımdan yararlandırılmada sadece mali bakımdan önemli “ölçüde zor durumda bulunmayı” yasa koyucu yeterli görmemiş, ayrıca ikinci bir şartı yani “dava ve takipte haklılık kanaati uyandırma” şartının da tahakkukunu aramıştır (HMK. md. 334/1).
Talepte bulunan taraf, iddiasının özetini ve dayandığı delilleri mahkemeye sunarak, “haklılık kanaatini uyandırma” şartını yerine getirebilecektir (HMK. md. 336/2).
Mahkeme de, re’sen incelemede bu yönü tahkik edecek ve hasıl olan kanaate göre takdirde bulunacak ve kararını verecektir.
Bu şartlar, sadece gerçek kişiler için değil, kamuya yararlı demek ve vakıf tüzel kişileri için de söz konusudur.
Barodan Ücretsiz Avukat Talebi İçin Gerekli Evraklar
- Muhtardan alınacak fakirlik belgesi,
- Muhtardan alınacak ikametgah belgesi,
- Nüfus cüzdan fotokopisi,
- Dava için gerekli belgelerin fotokopisi ( Bu belgere bu linke tıklayarak ulaşabilirsiniz.)
Mahkemeden Adli Yardım Talebinde Bulunmak
Adli Yardım, davanın görüleceği ve karara bağlanacağı mahkemeden dilekçeyle istenir. Dilekçeye talebin haklılığını gösterir kanıtlar ve belgeler eklenir. ( md 336/1-2).
“Kanun Yolları” na başvuru sırasında da Adli Yardım talebinde bulunulabilir. İstinaf Kanun Yolu”nda Bölge Adliye Mahkemesi’ne, “Temyiz Kanun Yolu”nda Yargıtay’a, Adli Yardım başvurusu yapılabilir (HMK. md. 336/3).
Talebi inceleyen mahkeme, kararını duruşma yapmadan da verebilir (HMK. md. 337/1).
Mahkemenin, “Kabul” ya da “Ret” kararı kesindir. Talep, (şartlar oluştuğunda) tekrarlanabilir.
Adli Yardım kabul kararı, talep öncesine ait yargılama giderlerini kapsamaz (HMK. md. 337/1-3).
Maddi durumda iyileşme olması halinde Adli Yardım kararı kaldırılır (HMK.md. 338).
Adli Yardım Sonucunda Neler Yapılır?
Adli Yardım başvurusu kabul edilen kişiler, şu imkanlardan yararlanırlar:
- Yapılacak yargılama giderlerinden geçici olarak muaf tutulurlar.
- Yargılama gideri için teminat göstermek yükümlülüğünden muaf tutulurlar (HMK. Md. 84, MÖHUK md. 48).
- Davanın görülmesi sürecinde gereken tüm giderlerin Devlet tarafından avans olarak ödenmesinden yararlandırılmış olurlar.
- Davanın Avukatla takibinin gerekmesi durumunda ücreti sonradan Hazine’den karşılanmak üzere Baroca Avukat temini imkanından yararlanırlar (HMK. md. 340).
- Adli Yardım kararından dolayı ertelenen tüm yargılama giderleri ile Devletçe ödenen avanslar, dava ve takibin sonunda haksız çıkan taraftan tahsil olunur (HMK. md. 339).
- Adli Yardımdan yararlanan kişinin dava sonunda haksız çıkması halinde, uygun görülürse yargılama giderlerinin en çok bir yıl içinde, aylık eşit taksitler halinde ödenmesine karar verilebilir (HMK. md. 339).
Adli Yardım Başvurusu Nereye Yapılır?
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda (madde 334-340) düzenlenen “Adlî Yardım” müessesesi dışında ayrıca Avukatlık Kanunu’nda da düzenlenen “Avukatlık Adlî Yardım Bürosu” adıyla hizmet veren başka bir Adlî Yardım müessesesi bulunmaktadır (Avukatlık Kıt. md. 95/11; 176-181).
Asliye Hukuk Mahkemeleri bulunan ve Avukat adedi 5 ve daha fazla olan yargı çevrelerinde “Avukatlık Adlî Yardım Bürosu” bulunur.
Avukatlık Adlî Yardım Bürolarından yararlanmak isteyenler, taleplerinin haklılığını kanıtlayıcı belgelerle birlikte/dilekçeyle, ilgili “Baro Adlî Yardım Bürosu” na müracaat ederler. (Avukatlık Kn. md. 178/1). Talebin reddi halinde, ilgililer Baro Başkanlığına başvurabilirler. Baro Başkanının vereceği karar kesindir.
Avukatlık Adli Yardım Büroları, hem mahkemece kendisine Avukat tayin edilmesine karar verilmiş bulunan kişiye bir Avukat tayin eder, hem de Adli Yardım talebi için doğrudan kendilerine başvuran ve başvurularında haklı görülenler için Yetkili Mahkemelerden “Adli Yardım Kararı” işlemlerini takip ederler (Avukatlık Kn. md. 178).
Avukatlık Adli Yardım Büroları, ayrıca Adli Yardım için doğrudan kendilerine başvuranlara bir Avukat tayin edilmesine de karar verebilirler (Avukatlık kn. md. 178-179).
Tayin edilen Avukat, “Görevlendirme Yazısı” nın tebliğinden itibaren verilen Avukatlık görevini ifâ ile yükümlüdür.
Bu yükümlülük, Adlî Yardım talep edenin gerekli bilgi ve belgeleri vermekten imtinası ya da vekâletname vermekten kaçınmasıyla sona erer.
Şayet görevlendirilen Avukat, bu görevi ifâdan çekinir ise, görevlendirilmesinin bildirildiği tarihten itibaren 15 gün içinde, o işin Tarife’de belirlenen ücretini Baroya ödemek mecburiyetindedir.
Yargıtay Kararları
Temyiz Dilekçesinde Adli Yardım Talebinde Bulunmak
Davalı erkek temyiz dilekçesinde adli yardım talebinde bulunmuştur. Adli yardıma ilişkin usul ve esaslar 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 334-340. maddelerinde düzenlenmiş olup aynı Kanunun 336/3. maddesine göre adli yardım talebi kanun yollarına başvuru sırasında Yargıtay’a da yapılabilir ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 337/1. maddesi uyarınca da duruşma yapılmaksızın talep hakkında karar verilebilir. Davalının adli yardım talebini içeren dilekçesi ve dosya kapsamındaki belge ve bilgiler birlikte değerlendirildiğinde; davalı erkeğin kendisi ve ailesinin geçimini önemli ölçüde zor duruma düşürmeksizin gereken kanun yoluna başvuru giderlerini kısmen veya tamamen ödeme gücünden yoksun olduğu kanaatine varıldığından davalı erkeğin adli yardım talebinin kabulüne karar vermek gerekmiştir
Adli Yardım ile İlgili Makaleler:
Mrb ablam ayrıldığı eşine tazminat davası açacak maddi durumu iyi değil fakat rahmetli annemden miras olarak kalan 60000 tl değerindeki engelli aracın1/ 11 hissesi ablamın adına göründüğü için adli yardım alamıyor. Aracın 5 yılı dolmadan satış da yapamıyoruz bu durum adli yardım almaya engel teşkil edermi. Teşekkürler
Selamlar, evet malesef engel teşkil eder. Durumun izahını bulunduğun il barosuna yaparak bu problemi çözebilirsiniz.
Mrb. Ben bir kere adli yardim talep etmistim.Baro bana avukat görevlendirdi. Bosanms davadi Sonra kendi istegimle davayi geri cektim. Ama pisman oldum tekrar barodan adli yardim talep etsem bana avukat gorevlendirir mi?
Bulunduğunuz il barosuna durumu detaylarıyla anlatmanız lazım. Son karar onlara ait.
15.12.2018 de işten çıkarıldım. O tarihten bu yana iş bulamıyorum.Şu an sigortam yok aktif değil.14.02.2019 da hasta babamı hastaneye götürmek için arkadaşımın arabasını ödünç aldım.Hatanenin acil girişinde arkamdan bir araç bana vurarak kaçtı.Aracın plakasını aldım.Olay yerinde fotoğraflama ve tutanak tutamadığımız için trafik polisini çağırdım. Polis olay yerinin fotolarını çekip, ifademi alıp, alkol muayenesini yapıp gitti.2 gün sonra ilgili trafik şubeden tutanağın bir kopyasını aldım.Karakolda şikayetçi oldum karşı taraf gelmedi.Savcılığa suç duyurusunda bulundum. Savcının olayda ölen veya yaralanan olmadığı için bakmayacağını mahkemede tespit davası açmam gerektiğini söyledi. Tevziye gidip sorduğumda yaklaşık 1.044 tl dava harcı olduğunu öğrendim.Araç sahibi olan arkadaşım yaklaşık 1.000-1500 tl tutan aracının masrafını benden veya vuran kaçan karşı taraftan istiyor.Ben yaklaşık 6 aydır çalışmıyorum iş bulamadım.Ne dava acacak param var ne avukat tutacak.Arkadaşıma karşı da çok mahcup durumdayım. Avukata gittim 3 bin lira istedi ve yarısını peşin istiyor. Üstüme mal varlığım yok. Altı aydır sigortam da yok. Bu konuda adli yardım alabilirmiyim. Eğer alabiliyorsam benim mi yoksa araç sahibinin mi başvurması gerekiyor? Nereye başvuru yapmalıyım? Bu konuda yardımcı olursanız çok teşekkür ederim.
Merheba benin bır kızım var babası biz ayrildiktan sonra vefat etti velayeti bende ama halaları bana kızımı düşman ettiler simdi halalarinda kalıyor vasiyide halasına vermişler bende tekrar vasiyi geri almak için dava actim vasiyi hakkını bana verirlermi acaba teşekkürler
Merhaba ben boşanma davası açmak istiyorum.Durumum iyi değil.Gerekli evraklar nelerdir öğrenebilir miyim?
Merhaba
Yaklaşık 4 yıldır biriyle nikahsız birlikteliğim vardı. 2 yaşında ortak bir çocuğumuz var.Birlikte yaşadığım insanın psikolojik ve maddi baskınlarından dolayı evden ayrılıp bir akrabanın yanına yerleştim.kendime yeni bir hayat kurabilmek için eşyalarıma ihtiyacım var ancak karşı taraf eşyalarını vermek istemiyor. Şu anda başka şehirde ikamet ediyorum.Eşyalarımı almak için ne yapmalıyım nereye başvurmalıyım?
selam.babamin dayisindan kalan tasinmazlar için veraset ilami alabilmem icin tam dort sene ugrastim.Gerek ikamet ettigim adli mercilere gerekse kutugum olan yere dava actim.En son actigim davadan sonra benden bilirkisiye yatirmam için 500 lira talepte bulunurdu.maddi gucum olmadigi icin dosyam kapandi.dosyami tekrar acmak istiyorum.ama harc parasini yatiracak gucum olmadigi icin acamiyorum.konu ile ilgili adli yardim alabilirmiyim.Kolay gelsin
Merhaba,Eylül 2017 de doğum iznindeyken işyeri kapandı.İşyerinden üç adet maaşım mesaim yıllık izin ücretim içerde kaldı alamadım.Kıdem tazminatı da alamadım.Şirket yetkilisi ödemeler için her zaman erteleyici bir tavır takınarak ödememi yapacağını söyledi ve ödeme bu zamana kadar alamadım.Maddi durumun dava açmak için uygun değil,adli yardım almak istiyorum
rmerhabaeşimin şahsi borçları ve banka borcu yüzünden babamin bana aldıgı ev zarar görürmü
Mrblar benim eşim 23 gündür şanliurfa eyyubiye E TIPI KAPALI CEZA EVINDE IFADE üzerine tutuklandi şafak operasyonu yapildi operasyonda evde bisey bulunmadi ve 3 ay teknik ve fiziki takip edilmis herhangi bir ölümsüz durum gozlenmemis üstünde ifade var kanında ve idrarında uyusturucu gozlenmedi arkadaşı onunla kavga etti ve daha sonra yalan yere ifade verdi…
Örn…ben bu arkadastan uyusturucu aldım diye…
Bu konu üzerine eşim tutuklandi ve ara mahkemesi EYLUL 7de sizce tutuksuz olarak mi tutuklugunu mu verirler
Merhaba
Ben Ekim 2019da çekişmeli boşanma davası açtım.muhtarliktan fakirlik belgesi ve diğer evrakların da dosyamda ancak hala dava günü verilmiyor.Barodan avukat istesem ne kadar zamanda verirler.avukat tutmazsam daha ne kadar zamanda dava günü verilir?
Teşekkürler
Selamlar ben eşimden boşandım..3 mahkeme avukat tutulmadı 4 uncu karar mahkemesi eşim avukatla geldi..mahkeme 1 dakika sürdü.. avukat hiç konuşmadı..hakim 3400 tl avukat ücreti bağladı..4 mahkeme tek kelime konusturulmadim.. söz bile verilmedi.. ellerinde hiç bir delil olmamasına rağmen beni ağır kusurlu çıkarttılar.. ödeyemeyeceğim nafakalar bağlandı.. nafakaya itiraz ettim..avukata bağlanan bu parayı nasıl iptal ettiririm..bu nasıl bir adalet..avukat sin mahkeme geliyor tek söz yok 3400 tl para ne yaptı bu avukat..halkımı bu para..Selamlar sevgiler
Merhaba kızım iki yıllık evliydi almanyada şimdi boşanma arefesindeler istanbulda ikamet ediyor eşi almanyada kızımın maddi gücü yok üzerine kayıtlı hiç bir şey yok barodan avukat tayin edebilirmi teşekkürler .