Borçlunun Satış Talebi: İcra Hukukunda Rızaen Satış Yetkisi (Uygulama Rehberi)

İcra takiplerinde borçluların artık sadece pasif taraf olmadığı, 7343 sayılı Kanun ile İcra ve İflas Kanunu’na eklenen 111/a maddesi sayesinde borçlunun satış talebi hakkının tanındığı yeni bir dönem başlamıştır. Rızaen satış yetkisi olarak da bilinen bu hak, borçluların haczedilen mallarını ihale sürecine girmeden bizzat satabilmelerini sağlar.

Bu kapsamlı rehberimizde, borçlunun satış yetkisi, rızaen satış süreci ve bu haktan nasıl yararlanabileceğiniz konularını detaylıca ele alacağız.

---

2.1. İcra ve İflas Kanunu 111/a Maddesi ile Getirilen Yenilik Nedir?

İcra ve İflas Kanunu’nun 111/a maddesi, 7343 sayılı Kanun’un 12. maddesi ile 2021 yılında hukuk sistemimize kazandırılmıştır. Borçluya haczedilen malını rızaen satma yetkisi getirmiştir. Bu düzenleme ile borçlular:

• Kıymet takdirinin tebliğinden itibaren 7 gün içinde icra dairesine başvurarak, kendisine satış yetkisi verilmesini talep edebilir.
• Kıymet takdiri henüz yapılmadıysa borçlu bunu da isteyebilir.
• Kıymet takdirinin kesinleşmesinden sonra icra müdürü cebri satış işlemlerini durdurur ve borçluya 15 günlük bir süre verir.
• Borçlu bu sürede asgari bedel (%90) üzerinden alıcı bulup bedeli icra dairesine yatırırsa, işlemler icra mahkemesi onayına sunulur.
• Mahkeme en geç 10 gün içinde satışa karar verir veya reddeder.
• Onay halinde malın mülkiyeti alıcıya geçer, hacizler kalkar.
• Ret halinde bedel iade edilir ve icra müdürü satış işlemlerini kendisi devam ettirir.

Bu düzenlemeyle:

• Borçlu, malını icra ihalesi yoluyla, gerçek değerinin çok altında satma riski yerine, piyasa şartlarında daha yüksek bedelle ve daha hızlı satabilmektedir.
• Alacaklının menfaatleri de, asgari satış bedelinin, kıymet takdirinin %90’ından ve varsa rüçhanlı alacakların toplamından az olamayacağı hükmüyle korunmaktadır.
• Satış işlemi sırasında harç, masraf ve idari yük de azalmakta, icra dosyalarının infaz süreci hızlanmaktadır.

2.2. Borçlunun Satış Talebi Hakkının Hukuki Gerekçeleri

Rızaen satış yetkisinin tanınmasının temel gerekçeleri şunlardır:

• İcra takibinin temelinde tasarruf ilkesi ve talebe bağlılık ilkesi yer alır. Klasik uygulamada satış, alacaklının talebine bağlıydı. Ancak borçlunun hacizle tasarruf hakkı kısıtlandığı için, alacaklının keyfi olarak satış talebini sürüncemede bırakması borçlunun menfaatlerine zarar verebiliyordu.
• Yeni düzenleme ile borçluya, haczedilen malı bizzat satabilme yetkisi verilmiş; bu da takip sürecinde iki tarafın da menfaatini gözetir hale gelmiştir.
• Borçlu, bu hakkı kullanarak malını daha değerli bir bedele satabilir, dosya kapanır ve borç yükünden daha hızlı kurtulmuş olur. Aynı zamanda satış bedeli sınırlı bir seviyede (%90) tutulduğu için alacaklının menfaatinin de zedelenmesi önlenir.
• Hukuken, borçlunun bu hakkı kullanabilmesi için satış masraflarının yatırılması, üçüncü kişilerin istihkak iddiası olmaması, rüçhanlı alacaklıların hakkının korunması gibi dengeler öngörülmüştür.

---

3.1. Kıymet Takdirinin Tebliği ve Borçlunun Satış Yetkisi Talebi

• Borçluya rızaen satış yetkisi tanınması için öncelikle haczedilen mala ilişkin kıymet takdir raporunun tebliğ edilmesi gerekir.
• Kıymet takdiri yapılmamışsa borçlu, bu raporun hazırlanmasını talep edebilir.
• Kıymet takdirinin borçluya tebliğinden itibaren 7 gün içinde borçlu, icra dairesine başvurarak rızaen satış yetkisi talep etmelidir.

3.2. Kıymet Takdirinin Kesinleşmesi ve 15 Günlük Süre

• Kıymet takdiri kesinleşince, icra müdürü cebri satış işlemlerini durdurur ve borçluya 15 günlük satış yetkisi verir.
• Bu sürede icra müdürlüğü, satış yetki belgesini borçluya verir ve işlemlerin tümünü durdurur.
• Alacaklı açısından satış isteme süresi işlemeye ara verir. Yani borçluya verilen süre zarfında alacaklı yeni bir satış talebinde bulunamaz.

3.3. Satış Yetki Belgesinin Şekli ve Teslimi

• Yetki belgesi, Yönetmelik ekinde yer alan örneğe (Örnek No. 57) uygun şekilde hazırlanır.
• Belge, alacaklı ve borçlu bilgilerini, satışa konu malın özelliklerini, asgari satış bedelini ve satışa ilişkin şartları içerir.

3.4. Asgari Satış Bedelinin Belirlenmesi

• Satış bedeli, kıymet takdirinin %90’ından ve varsa rüçhanlı alacaklar ile takip masraflarının toplamından az olamaz.
• Satış bedelinin asgari tutarı, hem borçlunun hem de alacaklının menfaatini korumak için belirlenmiştir.

3.5. Borçlunun Alıcı Bulması ve Satış Bedelinin Yatırılması

• Borçlu, bu 15 günlük sürede satış için bir alıcı bulmak ve asgari bedeli alıcı tarafından icra dairesinin hesabına yatırmak zorundadır.
• Alıcı gerçek veya tüzel kişi olabilir; alıcıya ilişkin bilgiler, satış yetki belgesinde belirtilir.

3.6. İcra Müdürünün Denetimi ve Mahkemeye Başvuru

• Satış bedeli yatırılır yatırılmaz, icra müdürü gerekli bilgi ve belgeleri toplar; satış işleminin kanuna ve yönetmeliğe uygun olup olmadığını inceler.
• Her şey usulüne uygunsa, icra müdürü dosyayı derhal icra mahkemesine gönderir ve satış işleminin onayını talep eder.

3.7. İcra Mahkemesinin Kararı ve Sonuç

• İcra mahkemesi, en geç 10 gün içinde dosya üzerinden satış işlemini inceler ve kesin olarak karar verir.
• Onay kararı verilirse, malın mülkiyeti alıcıya geçer ve tüm hacizler kaldırılarak devir ve teslim işlemleri yapılır. Devir ve teslim masrafları alıcıya aittir.
• Tüm işlemler tamamlandığında alıcı, taşınır veya taşınmazın yeni sahibi olur ve dosya icra açısından kapanır.
• Mevzuat gereği, devir ve teslim sırasında gerekli diğer işlemler de (örneğin tapu devirleri) ilgili kamu kurumlarıyla tamamlanır.
• Ret halinde, satış bedeli alıcıya iade edilir ve icra müdürlüğü hacizli malın satış işlemlerine devam eder (yani klasik cebri satış yoluna dönülür).

---

4.1. Rızaen Satış Yetki Belgesinin Hukuki Dayanağı ve Şekli

• Rızaen satış yetki belgesi, İcra ve İflas Kanunu m. 111/a ve bu maddeye dayanılarak çıkarılan “İcra ve İflas Kanunu Uyarınca Borçluya Satış Yetkisi Verilmesine Dair Yönetmelik” hükümlerine göre hazırlanır.
• Belge, Yönetmelik ekindeki örnek forma (Örnek no: 57) uygun olarak icra dairesi tarafından düzenlenir. Şekil şartları bakımından, yönetmelik ekinde belirlenen zorunlu bilgileri ve düzeni koruyarak hazırlanır.

4.2. Yetki Belgesinde Bulunması Zorunlu Unsurlar

Aşağıdaki bilgiler rızaen satış yetki belgesinde bulunmak zorundadır:

• Alacaklı ve vekilinin adı, soyadı, adres ve iletişim bilgileri.
• Borçlu ve varsa vekilinin adı, soyadı, adres ve iletişim bilgileri.
• Satılacak şeyin cinsi, niteliği, önemli özellikleri ve muhammen kıymeti.
• Asgari rızaen satış bedeli (Kıymet takdirinin %90’ı veya varsa rüçhanlı alacakların toplamından ve takip masraflarından az olmamak üzere)
• Alıcıya dair bilgiler: Adı-soyadı, T.C. kimlik numarası, adresi, iletişim bilgileri; tüzel kişilerde ticaret sicil no, vergi kimlik no, MERSİS no gibi şirket bilgileri.
• Satışa ilişkin bedel ve malın ayırt edici özellikleri
• Bedelin ödenmesine dair açıklamalar (Belirlenen asgari satış bedelinden az olmamak kaydıyla, bedelin borçluya verilen 15 gün içinde icra dairesi hesabına yatırılması gerektiği)
• Devir ve teslim masraflarının alıcıya ait olacağına dair uyarı.
• Satış işlemi mahkemece onaylandığında mülkiyetin alıcıya geçeceği ve tüm hacizlerin kaldırılacağı.
• Mahkemece reddedilirse, bedelin alıcının hesabına iade edileceği.
• İlgili mevzuat hükümlerinin saklı tutulduğuna dair ibareler.

4.3. Yetki Belgesinin Düzenlenmesi ve Teslimi

• Yetki belgesi icra müdürlüğü tarafından hazırlanır ve borçluya verilir.
• Borçlu, belgedeki şartlara uygun şekilde alıcı ile anlaşmalı ve işlemleri zamanında tamamlamalıdır.
• Belge düzenlenirken, Yönetmelikte öngörülen zorunlu unsurlar dışında ihtiyaç duyulan ek bilgiler de eklenebilir, ancak şekil ve içerik korunmalıdır.

4.4. Yetki Belgesine İlişkin Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

• Satış bedeli, belirlenen asgari tutarın altında olamaz. İcra müdürlüğü, satış bedelinin şartlara uygunluğunu denetlemekle yükümlüdür.
• Borçlu, alıcıya ilişkin tüm bilgileri ve satışa dair ayrıntıları 15 gün içinde icra dairesine bildirmelidir.
• Bedel tam ve zamanında yatırılmazsa veya şekil şartları eksikse, satış işlemi iptal edilir ve cebri satışa devam edilir.
• Satışa ilişkin tüm işlemler mahkeme onayına tabidir. Mahkeme ret kararı verirse, bedel üç iş günü içinde iade edilir.

4.5. Asgari Satış Bedeli Nasıl Hesaplanır?

Borçlunun satış talebinde asgari bedel belirlenmesi:

1. Temel Kural: Muhammen kıymetin %90’ı
2. Rüçhanlı Alacak Varsa: Bu alacaklar toplamı ile %90 karşılaştırılır.
3. Yüksek Olan Seçilir: İki değerden yüksek olanı esas alınır.
4. Takip Masrafları Eklenir: Belirlenen miktara masraflar ilave edilir.

---

5.1. Rızaen Satışta Masraf ve Harçlar

• Rızaen satış sürecinde icra müdürlüğü tarafından yapılan işlemler ve dosya masrafları, asgari satış bedeline ilave edilerek karşılanır. Yani satış bedeli belirlenirken, kıymet takdirinin %90’ı veya varsa rüçhanlı alacaklar toplamı ve bu aşamaya kadar yapılan takip masrafları toplamı dikkate alınır ve asgari satış bedelinin altında satış yapılamaz.
• Devir ve teslim masrafları (örneğin tapu harcı, noter ücreti, taşıma, teslim gibi işlemler) alıcıya aittir. Bu husus, yetki belgesinde açıkça yer alır ve uygulamada da masraflar alıcı tarafından karşılanır.

5.2. Harç ve Vergi Yükümlülükleri

• Rızaen satışta, klasik cebri satışta olduğu gibi damga vergisi (Satış bedeli üzerinden %0,569) tahsil harcı (Satış bedeli üzerinden %11,38), tapuda satış harcı (taşınmazlarda %2 borçlu namına icra dairesi öder) ve diğer yasal vergiler doğar.
• Tapuda taşınmaz devirlerinde, satış işleminin türüne göre alıcı ve satıcıdan tapu harcı alınır (taşınmazlarda satış bedelinin binde 20’si oranında).
• KDV Muafiyeti: Alıcı KDV ödemez.
• Damga vergisi veya işlemin türüne göre ek harçlar da çıkabilir; ancak uygulamada satış “icra yoluyla” yapılmakla birlikte rızaen satış prosedürü izlenmiş olsa dahi yasal zorunluluklar aynen geçerli olur.

5.3. Masrafların ve Vergilerin Sorumluluğu

• Devir ve teslim masrafları ile tapu harcı, uygulamada alıcıya aittir. (Yönetmelik ve yetki belgesi açıkça bu şekilde düzenlenmiştir.)
• Satış sürecinde oluşan diğer giderler (bilirkişi, tebligat, dosya ve icra masrafları) da satış bedeline eklenir; asgari satış bedelinin altında bir tutarla satış yapılamaz.

5.4. İhale Satışına Göre Maliyet Avantajı

Borçlunun satış talebi ile yapılan satışta:

• İhale masrafları olmaz.
• Gazete ilan giderleri bulunmaz.
• Bilirkişi masrafları sınırlıdır.
• KDV muafiyeti önemli tasarruf sağlar.

---

ADANA İCRA MÜDÜRLÜĞÜ’NE

Dosya No: 2025/… E.

Borçlu: [Ad Soyad – T.C. Kimlik No – Adres]
Alacaklı: [Ad Soyad / Kurum – Adres]

Konu: İİK m. 111/a uyarınca haczedilen malın rızaen satış yetkisinin tarafıma verilmesi talebimden ibarettir.

Açıklamalar:

1. Yukarıda dosya numarası belirtilen takip kapsamında ……… tarihinde haczedilen [malın cinsi, niteliği, adresi/plakası vs.] için kıymet takdir raporu tarafıma …/…/2025 tarihinde tebliğ edilmiştir.
2. İcra ve İflas Kanunu’nun 111/a maddesi gereğince, haczedilen malın rızaen satış yetkisinin tarafıma verilmesini,
3. (Eğer kıymet takdiri henüz yapılmamışsa: Öncelikle haczedilen mala ilişkin kıymet takdiri yapılmasını,)
4. Gerekli işlemlerin başlatılmasını arz ve talep ederim.

Ekler:

• Kimlik fotokopisi
• Kıymet takdir raporu tebliğ alındı belgesi (varsa)
• Diğer ekler

Tarih
Borçlu / Vekili (imza)

Ayrıca daha detaylı bir rızaen satış dilekçesi örneğimizi inceleyin.

---

---

Özetle; borçlu, rızaen satış yetkisiyle, cebri icranın en maliyetli ve en değer kaybı riskli aşamasında etkin bir rol kazanmış ve icra sistemine yeni, pratik bir satış yöntemi kazandırılmıştır.

Rızaen satış süreci teknik detaylar içeren karmaşık bir işlemdir. Bu haktan en iyi şekilde yararlanabilmek, olası riskleri minimize edebilmek ve süreçte hata yapmamak için mutlaka deneyimli bir icra hukuku avukatından destek alınız.

---