Türk Medeni Kanunu Madde 5, Medeni Kanun’un genel hükümlerinin, diğer özel hukuk dallarına da uygulanabileceğini düzenler. Bu maddeye göre, İcra İflas Kanunu, Ticaret Kanunu veya diğer özel kanunlarda bir boşluk ya da eksiklik varsa, Medeni Kanun’un ve Borçlar Kanunu’nun genel hükümleri bu boşluğu doldurmak amacıyla devreye girer. Böylece, hukuki ilişkilerde genel ilkelerin korunması ve adaletin sağlanması hedeflenir. Bu madde, farklı hukuk dalları arasında uyum ve tutarlılık oluşturulmasına katkıda bulunur. Sonuç olarak, Madde 5, özel hukuk düzenlemeleri eksik kaldığında Medeni Kanun’un rehberliğini öne çıkararak, hukuki güvenliği ve adaleti sağlamayı amaçlar diyebiliriz.
Türk Medeni Kanunu Madde 5 Tam Metni
Türk Medeni Kanunumuzun “Genel nitelikli hükümler” başlıklı 5. maddesinin tam metni şu şekildedir:
| TMK Madde 5: | Bu Kanun ve Borçlar Kanununun genel nitelikli hükümleri, uygun düştüğü ölçüde tüm özel hukuk ilişkilerine uygulanır. |
Maddenin bağlı olduğu başlık ise şu şekildedir:
| Madde Başlığı: | Genel nitelikli hükümler |
Madde Gerekçesi
Türk Medeni Kanunu 5. maddesinin meclis görüşmeleri esnasında okunan gerekçesi şu şekildedir:
Yürürlükteki Kanunun 5. maddesini karşılamaktadır.
Maddenin kenar başlığı “Genel nitelikli hükümler” şeklinde değiştirilmiştir. Yürürlükteki maddenin Borçlar Kanununun genel hükümlerinin sadece “medeni hukuk ilişkilerinde” uygulanabileceği kanısını uyandıran ifadesi, Medeni Kanun ile Borçlar Kanununun 1 ila 181 inci maddelerindeki genel hükümler ile, bunların dışında kalmakla birlikte genel nitelik arz eden diğer hükümlerin de tüm özel hukuk ilişkilerine uygun düştüğü ölçüde uygulanabilmesine olanak sağlayacak şekilde değiştirilmiştir. Gerçekten tartışmasız olarak kabul edildiği üzere, bu madde, sadece “medeni hukukun diğer kısımlarında” değil, “özel hukukun diğer kısımlarında da” uygulanabilen temel bir kural koymaktadır. Bunun açıklığa kavuşturulması bakımından “medeni hukuk ilişkileri” deyimi yerine, “özel hukuk ilişkileri” deyimine yer verilmiştir.
İlgili Önemli Yargı Kararları
- Medeni Kanun’un Genel Hükümlerinin Uygulanması: Yargıtay, Borçlar Kanunu, Ticaret Kanunu veya diğer özel hukuk kanunlarında hüküm bulunmaması durumunda, Türk Medeni Kanunu’nun genel hükümlerinin uygulanacağını belirtmiştir. Örneğin, miras hukuku veya aile hukuku gibi özel alanlarda kanunda boşluk varsa, Medeni Kanun’un genel ilkeleri bu boşluğu doldurur.
- Kanun Boşluğunun Doldurulması: Yargıtay, özel hukuk dallarında hüküm eksikliği veya kanun boşluğu olduğunda, Medeni Kanun’un hükümlerinin devreye gireceğini vurgular.
- Genel Hükümlerin Esas Alınması: Yargıtay kararlarında, özel kanunların yorumlanmasında Medeni Kanun’un genel hükümlerinin esas alınması gerektiği belirtilir. Bu durum, özellikle borç ilişkileri, mülkiyet hakları ve aile hukuku konularında, özel kanunların açıkça düzenlemediği hususların Medeni Kanun hükümlerine göre çözülmesini sağlar.
- Medeni Kanun’un Kapsayıcılığı: Yargıtay, Medeni Kanun’un kapsamlı ve temel bir yasa olduğunu, bu nedenle özel hukuk alanındaki boşlukları doldurabilecek nitelikte genel hükümler içerdiğini ifade eder. Böylece, Medeni Kanun, özel hukuk ilişkilerinde genel bir referans noktası olarak kabul edilir.
- Özel Kanun ve Genel Kanun Uyumu: Yargıtay, özel kanunlarda yer alan hükümlerin, Medeni Kanun’un genel ilkeleriyle çelişmemesi gerektiğini belirtmiştir. Eğer özel kanun ile Medeni Kanun arasında uyumsuzluk varsa, bu durumda genel ilkeler ışığında yorum yapılır ve adil bir çözüm sağlanır.
