İnşai Dava Ne Demektir? İnşai Karar Ne Anlama Gelir?

İnşai Dava Ne Demektir

İnşai Dava adından anlaşılabileceği üzere bir hukuk dava türüdür. Peki inşai davanın tam olarak anlamı nedir? İnşai dava çeşitlerine neler örnek verilebilir? İnşai davalar sonucunda verilen inşai karar ne demektir? Bu soruların cevabını açıklayalım.

İnşai Davalar, İnşai Kararlar ve İnşai dava Örnekleri

İnşai (Yenilik Doğurucu) Davalar Ne Demektir?

İnşai davalar, davacı tarafça, Mahkemeden yeni bir hukuki durum ihdasının veya mevcut olan bir hukuki durumunun ortadan kaldırılmasının ya da içeriğinin değiştirilmesinin istenildiği davalardır. (HMK. md.108/1)

İnşai Dava Örneği: Davacı, Boşanma davası açmakla, evlilik ilişkisini sonlandırmayı; Nesebin reddi davası açmakla, yeni bir hukuki durum ortaya koymayı amaçlar.

İnşai Dava Açabilmenin Şartları Nelerdir?

İnşai davaların açılabilmesi, bir takım şartlara bağlanmıştır. Bu şartlar şunlardır;

1) # Yenilik doğurucu bir hak bulunmalıdır,

Bununla kastedilen, hak sahibine tek taraflı bir irade beyanıyla yeni bir hukuksal ilişki kurma, var olan bir hukuksal ilişkiyi / statüyü değiştirme ya da ortadan kaldırma yetkisi tanımaktadır. Bu hak
kullanımına ilişkin kesinleşmiş kararlardan dönülemez. Söz gelimi, kesinleşen boşanma kararından dönülemez, ama taraflar evlilik birliğini yeniden kurabilirler.

2) Kanunda açıkça öngörülmüş bulunma,

İnşai davalar, kural olarak, kanunun açıkça öngördüğü hallerde açılır. Evliliğin Geçersizliği Davası, Ölüme Bağlı Tasarrufun İptali Davası, Nesebin Reddi Davası gibi.

3) Mahkeme kararına ihtiyaç duyulması

Bir yenilik doğuran hakkın dava yoluyla kullanılmasının zorunluluğu hallerinde Yenilik Doğuran Dava(İnşai Dava) açılır (HMK. md.108/2).

 İnşai davadan söz edebilmek için, “doğurucu yani inşai olabilirlik“, mahkeme kararı ile ortaya konulabilir bulunmalıdır. Sözgelimi, Evlenmenin Butlanı Davasında tek taraflı irade beyanı ile hukuki durumun ihdası sağlanamaz.

İnşai Dava Örnekleri ve Çeşitleri

Yenilik doğurucu (inşai) davaları, etkileri yönüyle, ‘geçmişe etkili‘ ve ‘geleceğe etkili‘ diye ikiye ayırabiliriz.

1) Geçmişe etkili yenilik doğurucu davalar

Geçmişe etkili inşai dava, ancak kanunlarda açıkça yer alması durumunda söz konusu olabilen istisnai davalardır (HMK md. 108/3).

Geçmişe etkili inşai davalara örnek olarak: Babalık Davası, Nesebin Reddi Davası, Evlatlık İlişkisinin İptali Davası, Ölüme Bağlı Tasarrufların İptali Davası, Tenkis Davası ve Anonim ve Limited Ortaklıklar ile Kooperatiflerin Genel Kurul Kararlarının İptali Davaları örnek gösterilebilir.

2) Geleceğe etkili yenilik doğurucu davalar

Yenilik Doğurucu Davalarda verilen kabul kararları, kural olarak geleceğe etkilidir. Hukuksal etkinin oluşumu için verilen kararların kesinleşmesi gerekir.

Geleceğe etkili inşai davalara örnek olarak: Dernek ve Vakıfların Feshi, Evlenmenin Butlanı ve Feshi, Boşanma ve Ayrılık, Miras Paylaşımı, Aile Mal Ortaklığının Feshi gibi davalar, geleceğe etkili sonuç doğurucu İnşai Davalar’a örnek verilebilir.

İnşai Davanın Sonucu Olarak İnşai Karar Verilir

İnşai ( yenilik doğurucu) davalarda verilen kabul kararları, taraflar için yeni bir hukuki durumun ihdası, var olan hukuksal durumun kaldırılması ya da değiştirilmesi sonuçlarını doğurur.

Yenilik doğuran davada verilen kabul kararı, icraya konulmasına gerek olmaksızın kendiliğinden etkisini doğurur. Söz gelimi, verilen boşanma kararı kesinleşmekle, var olan evlilik birliği kendiliğinden ortadan kalkmış olur.

Avukat Saim İNCEKAŞ – Adana Avukatlık ve Hukuk Ofisi

Yazar Hakk覺nda: Avukat Saim İncekaş

Saim İncekaş, Adana Barosu'na kayıtlı bir avukattır. 2016 yılından bu yana Merkezi Adana'da bulunan ve kurucusu olduğu İncekaş Hukuk Bürosu'nda çalışmaktadır. Yüksek lisans derecesi ile hukuk eğitimini tamamladıktan sonra bu alanda birçok farklı çalışma yürütmüştür. Özellikle aile hukuku, boşanma, velayet davaları, çocuk hakları, ceza davaları, ticari uyuşmazlıklar, gayrimenkul, miras ve iş hukuku gibi alanlarda uzmandır. Saim İncekaş, sadece Adana Barosu'nda değil, aynı zamanda Avrupa Hukukçular Derneği, Türkiye Barolar Birliği ve Adil Yargılanma Hakkına Erişim gibi dernek ve kuruluşlarda da aktif olarak görev almaktadır. Bu sayede, hukukun evrenselliği konusundaki farkındalık ve hukuk sistemine olan güveni arttırmaya yönelik birçok çalışmada yer almaktadır. Randevu ve Ön Görüşme İçin WhatsApp Üzerinden Hemen İletişime Geçin