Satış Vaadi Sözleşmesine Dayalı Davalarda Yetkili Mahkeme
Taşınmaz satış vaadi sözleşmesinde yetkili mahkeme taşınmazın bulunduğu şehir veya ilçe mahkemesidir. Bu kural kanunumuzda şu şekilde açıklanmaktadır:
“(1) Taşınmaz üzerindeki ayni hakka ilişkin veya ayni hak sahipliğinde değişikliğe yol açabilecek davalar ile taşınmazın zilyetliğine yahut alıkoyma hakkına ilişkin davalarda, taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi kesin yetkilidir.
(2) İrtifak haklarına ilişkin davalar, üzerinde irtifak hakkı bulunan taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde açılır.
(3) Bu davalar, birden fazla taşınmaza ilişkinse, taşınmazlardan birinin bulunduğu yerde, diğerleri hakkında da açılabilir.” (HMK m. 12)
Taşınmaz Satış Vaadinde Yetki Sözleşmesi Yapılabilir Mi?
HMK m. 12 de belirlenen yetki, kesin bir yetkidir. Bu nedenle tarafların yetki sözleşmesi yapmaları mümkün değildir.
Yetki, yargılamanın her aşamasında taraflarca ileri sürülebileceği gibi, mahkemece de resen dikkate alınır: “HMK 12. maddesi uyarınca taşınmaz üzerinde ayni hakka ilişkin veya ayni hak sahipliğinde değişikliğe yol açabilecek davalar taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde, bu davalar birden fazla taşınmaza ilişkin ise taşınmazlardan birinin bulunduğu yer mahkemesinde ikame olunur. Yasanın 12. maddesindeki bu düzenleme kamu düzenine ilişkin olup kesindir ve bu konuda yetki sözleşmesi dahi yapılamaz. Somut olayda davaya konu taşınmazların Marmara Ereğli de olduğu anlaşılmaktadır. Bu durumda HMK 12. maddesi gereği mahkemenin resen yetkisizlik kararı vermesi gerekirken, işin esasına girilerek dava konusu taşınmazlar hakkında karar verilmesi doğru değildir.” (6. HD, 21.3.2013 18431/4994)
Taşınmazın Hangi Mülki Sınır İçerisinde Bulunduğu
Taşınmazın hangi mülki sınır içinde kaldığının duraksamaya yer bırakmayacak şekilde tespit edilmesi gerekir. Böylece yetki konusu açıklığa kavuşturulmalıdır: “Bilindiği üzere (HMK m. 12) gereğince, taşınmazn ayni ile ilgili davaların taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde çözüme kavuşturulması gerekeceği, çekişmenin birden fazla taşınmazla ilgili olması halinde taşınmazların herhangi birinin bulunduğu yer mahkemesinin yetkili olacağı tartışmasızdır. Taşınmazın bulunduğu yerden maksat ise, tapuda kayıtlı olduğu yer değil, fiilen içinde bulunduğu mülki sınırdır. Anılan yetki kuralı kesin ve kamu düzeniyle ilgili olup, davanın her aşamasında mahkemece resen gözetilmesi gerekir. Buna göre mahkemenin yetkili olup olmadığının saptanma si açısından, taşınmazın hangi yerin idari sınırları kapsamında kaldığının tespiti önem taşır. Bunun içinde mülki (idari) sınırlarının önceden sağlanması ve ma hallinde uygulamalı olarak keşif yapılması zorunludur.” 1. HD. 25.1.2012 12558/505; HGK 19.2.2014-1/667-128
Taşınmaz Satış Vaadinde Kesin Yetki Mevcuttur
“Kesin yetkinin söz konusu olduğu durumlarda mahkeme, yetkisizlik kararını her aşamada verebileceği gibi, bu husus taraflarca da her zaman ileri sürülebilir (HMK m. 19/1). Ancak yetki kesin değilse mahkeme bu hususu resen dikkate almadığı gibi cevap süresi içerisinde yapılmayan yetki itirazını da dikkate almaz (HMK m. 19/2).
