“Kiraya Veren” Ne Demektir?
Fiil ehliyetine sahip olan herkes kira sözleşmesini yapabilir. Sınırlı ehliyetsizler (ayırt etme gücüne sahip küçükler ve kısıtlılar) yasal temsilcilerinin (veli veya vasi) izni ile kira sözleşmesini yapabilirler ya da onlar adına yasal temsilcileri yapabilir.
Ancak vasinin bir yıldan daha uzun süreli ürün ve üç yıl veya daha uzun süreli taşınmaz kira sözleşmesi yapabilmesi için vesayet makamı olan sulh hâkiminin izninin alınması gerekir.
Kira sözleşmesinin geçerli bir şekilde yapılabilmesi için kiraya verenin kiralananın maliki olması şart değildir. Kiralanan üzerinde herhangi bir kişisel ya da ayni hakka sahip olmayan bir kimse de kiraya veren sıfatıyla kira sözleşmesi yapabilir. Çünkü kira sözleşmesi borç doğuran bir sözleşmedir.
Burada önemli olan husus, kiraya veren sıfatıyla kira sözleşmesini yapan kişinin kiralananı kiracının kullanımına elverişli bir şekilde teslim etme borcunu ifa edebilmesidir.
Aksi bir durumda, kiraya verenin sözleşmeden doğan borcunu ifa etmemesinden dolayı kiracıya karşı sorumluluğu söz konusu olur.
Kiralanan üzerinde paylı (müşterek) mülkiyet varsa, malikler kiralananı birlikte kiraya verebilirler. Bu durumda bölünemeyen bir borç söz konusu olduğu için maliklerin hepsi birlikte sorumlu olurlar.
Kira sözleşmesi yapma, önemli yönetim işlerinden sayıldığından kira sözleşmesinin yapılması için pay ve paydaş çoğunluğunun sağlanmış olması gerekir. Gerekli çoğunluk sağlanmadan bütün paydaşlar adına bir veya birkaç paydaş tarafından kira sözleşmesi yapılmışsa, yetkisiz temsile ilişkin kurallar uygulanır.(* *)
Bu durumda, diğer paydaşlar yapılan sözleşmeye onay (icazet) verirlerse sözleşme geçerli olur. Aksi takdirde yapılan sözleşme geçersizdir ve diğer paydaşları bağlamaz. Sözleşmeyi yapan paydaşlar kiracıya karşı sorumlu olurlar.
Müşterek maliklerden bir veya birkaçı kira sözleşmesini kendi adlarına yapmışlarsa, borçlandırıcı işlem niteliği gereği yapılan kira sözleşmesi geçerli olur.
Ancak, diğer paydaşlar kiracının kiralananı kullanmasına engel olurlarsa, kiraya verenler kiracıya karşı borcun ifa edilmemesinden dolayı sorumlu olurlar.
Üzerinde paylı mülkiyet olan kiralananın tahliyesine ilişkin açılacak davalarda da pay ve paydaş çoğunluğunun sağlanarak davanın açılması gerekir.
Elbirliği mülkiyetinde ise kira sözleşmesinin yapılabilmesi için maliklerin tamamının oybirliği veya kira sözleşmesini yapması hususunda içlerinden birinin yetkilendirilmiş olması gerekir.
Maliklerden biri veya birkaçı yetkisiz olarak diğer malikler adına kira sözleşmesi yapmışlarsa, diğer malikler yapılan bu sözleşme ile bağlı olmazlar. Ancak sözleşmeye sonradan onay (icazet) verebilirler. Bu durumda yapılan kira sözleşmesi diğer malikleri de bağlar. Aksi takdirde yetkisiz temsilci olarak hareket eden malik veya malikler kiracıya karşı sorumlu olurlar.
Elbirliği mülkiyetinde maliklerden biri veya birkaçı kendi adlarına kira sözleşmesi yapmışlarsa, diğer maliklerin kiracının kiralananı kullanmasına engel olmaları halinde, kiracıya karşı borcun ifa edilmemesinden dolayı sorumlu olurlar.
Elbirliği mülkiyetinde olan bir yerin kiralanmasında, kiracıya karşı açılacak tahliye davasında, bütün maliklerin oy birliği gerekir.
