Türkiye Devleti Yürütme Teşkilatı Yapısı

Yazar: Avukat Saim İncekaş Yayınlandı: 23 Eylül 2024 Güncellendi: 23 Eylül 2024 İdare Hukuku

Türkiye Devleti Yürütme Teşkilatı, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile birlikte merkezi ve güçlü bir yapıya kavuşmuştur. Yürütme yetkisi, doğrudan halk tarafından seçilen Cumhurbaşkanına verilmiş ve bakanlıklar aracılığıyla geniş bir alanda devletin icra faaliyetlerini yürüten dinamik bir sistem oluşturulmuştur. Bu yapının, yasama ve yargı organları ile dengeli bir ilişki içinde çalışarak devletin işleyişini sağlaması beklenmektedir.

Cumhurbaşkanlığına bağlı çeşitli bakanlıklar, başkanlıklar, idari ve stratejik kuruluşlar, devletin farklı alanlarda etkinliğini artırmayı amaçlar. Cumhurbaşkanı yardımcısı, özel kalem müdürü ve idari işler başkanlığı da işlerin düzenli ve efektif yürümesi açısından önemli rol oynarlar.

Türkiye Devleti Yürütme Teşkilatı Yapısı - Banner

2018 yılında kabul edilen Anayasa değişiklikleriyle Türkiye’deki yürütme yetkisi önemli bir dönüşüm geçirdi.

Parlamenter sistemden Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçiş yapıldı. Bu değişiklikle, yürütme yetkisi tamamen Cumhurbaşkanına verildi ve başbakanlık kaldırıldı. Cumhurbaşkanı, hem devletin hem de hükümetin başıdır. Bu, yürütme organının daha merkezi ve güçlü bir hale getirilmesini sağladı.

Sayfa içeriği:

8 Dakikalık Okuma

Cumhurbaşkanlığı

Cumhurbaşkanı, Anayasa’nın 104. maddesine göre, yürütmenin başı olarak çeşitli yetkilere sahiptir. Devletin başı olarak, Türkiye Cumhuriyeti’ni ve Türk milletinin birliğini temsil eder. Cumhurbaşkanı aynı zamanda kanunları yayımlama, kanun hükmünde kararname çıkarma, üst düzey kamu görevlilerini atama gibi geniş yetkilere sahiptir.

Yürütme organının en önemli unsurlarından biri, Cumhurbaşkanına bağlı bakanlıklardır. Bakanlar, Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve yürütmenin etkin bir şekilde çalışmasını sağlar. Her bakanlık belirli bir alanda faaliyet gösterir ve kendi bünyesindeki müdürlüklerle görevlerini yerine getirir.

Bakanlıklar

Cumhurbaşkanlığı kabinesinde yer alan ve ülkenin yönetiminde idari bir iş bölümü sağlayan bakanlıklar şu şekildedir:

Adalet Bakanlığı

Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü
İcra İşleri Dairesi Başkanlığı
Personel Genel Müdürlüğü
Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü
Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü
Strateji Geliştirme Başkanlığı
Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı
Teftiş Kurulu Başkanlığı

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı

Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü
Şehit Yakınları ve Gaziler Genel Müdürlüğü
Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü
Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüğü
Personel Genel Müdürlüğü
Strateji Geliştirme Başkanlığı
Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü
Çalışma Genel Müdürlüğü
Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı
Dış İlişkiler ve Yurtdışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü
İşsizlik Sigortası Fon Yönetimi Dairesi Başkanlığı
Personel Genel MüdürlüğüStrateji Geliştirme Başkanlığı
Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı
Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı
Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı

Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Mekânsal Planlama Genel Müdürlüğü
Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürlüğü
İklim Değişikliği ve Uyum Koordinasyon Genel Müdürlüğü
Milli Emlak Genel Müdürlüğü
Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü
Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü
Yapı İşleri Genel Müdürlüğü
Strateji Geliştirme Başkanlığı
Teftiş Kurulu Başkanlığı

Dışişleri Bakanlığı

Diplomatik Arşiv Dairesi Başkanlığı
Protokol Genel Müdürlüğü
Konsolosluk İşleri Genel Müdürlüğü
Avrupa Genel Müdürlüğü
Asya-Pasifik Genel Müdürlüğü
Amerika Genel Müdürlüğü
Afrika Genel Müdürlüğü
Orta Doğu Genel Müdürlüğü
Denizcilik ve Havacılık Genel Müdürlüğü
Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı

Enerji İşleri Genel Müdürlüğü
Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü
Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü
Nükleer Enerji Genel Müdürlüğü
Enerji Verimliliği ve Çevre Dairesi Başkanlığı
Strateji Geliştirme Başkanlığı
Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü
Teşkilatlanma ve İkmal Dairesi Başkanlığı
Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı
Teftiş Kurulu Başkanlığı

Hazine ve Maliye Bakanlığı

Gençlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Spor Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü
Proje ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü
Personel Genel Müdürlüğü
Strateji Geliştirme Başkanlığı
Rehberlik ve Denetim Başkanlığı
Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı
Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü

Hazine ve Maliye Bakanlığı

Gelir İdaresi Başkanlığı
Muhasebat ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü
Kamu Mali Yönetim ve Dönüşüm Genel Müdürlüğü
Borçlanma Genel Müdürlüğü
Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü
Dış Ekonomik İlişkiler Genel Müdürlüğü
Hazine Kontrolörleri Kurulu Başkanlığı
Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı
Strateji Geliştirme Başkanlığı
Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı

İçişleri Bakanlığı

Göç İdaresi Başkanlığı
Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü
Emniyet Genel Müdürlüğü
Jandarma Genel Komutanlığı
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD)
İller İdaresi Genel Müdürlüğü
Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü
Kaçakçılık İstihbarat, Harekat ve Bilgi Toplama Dairesi Başkanlığı (KİHBİ)
Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü
Strateji Geliştirme Başkanlığı

Kültür ve Turizm Bakanlığı

Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü
Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü
Tanıtma Genel Müdürlüğü
Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü
Sinema Genel Müdürlüğü
Telif Hakları Genel Müdürlüğü
Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü
Strateji Geliştirme Başkanlığı
Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı
Teftiş Kurulu Başkanlığı

Milli Eğitim Bakanlığı

Temel Eğitim Genel Müdürlüğü
Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü
Din Öğretimi Genel Müdürlüğü
Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Yükseköğretim ve Yurt Dışı Eğitim Genel Müdürlüğü
Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü
Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü
Strateji Geliştirme Başkanlığı
Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı

Milli Savunma Bakanlığı

Savunma Sanayii Genel Müdürlüğü
Personel Dairesi Başkanlığı
Strateji Geliştirme Başkanlığı
Harekat Dairesi Başkanlığı
Lojistik Dairesi Başkanlığı
İkmal ve Bakım Dairesi Başkanlığı
Plan ve Prensipler Dairesi Başkanlığı
Askeri Adalet İşleri Genel Müdürlüğü
Teftiş Kurulu Başkanlığı
Bilgi Sistemleri ve İletişim Dairesi Başkanlığı

Sağlık Bakanlığı

Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü
Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü
Sağlık Yatırımları Genel Müdürlüğü
Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü
Tıbbi Cihaz ve İlaç Kurumu (TİTCK)Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Strateji Geliştirme Başkanlığı
Denetim Hizmetleri Başkanlığı

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

Sanayi Genel Müdürlüğü
Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğü
Stratejik Araştırmalar ve Verimlilik Genel Müdürlüğü
Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler (KOBİ) Genel Müdürlüğü
Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü
Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Genel Müdürlüğü
Metroloji ve Standardizasyon Genel Müdürlüğü
Rekabetçi Sektörler Programı Genel Müdürlüğü
Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü
Teftiş Kurulu Başkanlığı

Tarım ve Orman Bakanlığı

Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü
Hayvancılık Genel Müdürlüğü
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü
Tarım Reformu Genel Müdürlüğü
Orman Genel Müdürlüğü
Su Yönetimi Genel Müdürlüğü
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü
Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü
Strateji Geliştirme Başkanlığı
Teftiş Kurulu Başkanlığı

Ticaret Bakanlığı

İhracat Genel Müdürlüğü
İthalat Genel Müdürlüğü
Ticaret Araştırmaları ve Risk Değerlendirme Genel Müdürlüğü
Gümrükler Genel Müdürlüğü
İç Ticaret Genel Müdürlüğü
Esnaf, Sanatkarlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü
Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü
Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü
Rekabetin Korunması Genel Müdürlüğü
Strateji Geliştirme Başkanlığı

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı

Karayolları Genel Müdürlüğü
Demiryolu Düzenleme Genel Müdürlüğü
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü
Denizcilik Genel Müdürlüğü
Haberleşme Genel Müdürlüğü
Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü
Strateji Geliştirme Başkanlığı
Ulaştırma Hizmetleri Düzenleme Genel Müdürlüğü
Tersaneler ve Kıyı Yapıları Genel Müdürlüğü
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK)

Cumhurbaşkanlığı Ofisleri

Cumhurbaşkanlığı Ofisleri, Türkiye’nin stratejik ve kritik alanlarda faaliyet gösteren idari birimleridir. Bu ofisler, Cumhurbaşkanlığı bünyesinde oluşturulmuş olup, devletin dijital dönüşüm, finans, yatırım, insan kaynakları ve sağlık gibi alanlarda politika geliştirmesine ve uygulamasına yardımcı olurlar.

Dijital Dönüşüm Ofisi
İnsan Kaynakları Ofisi
Yatırım Ofisi
Finans Ofisi

Bağlı Kuruluşlar

Bağlı Kuruluşlar, Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak faaliyet gösteren, devletin farklı alanlardaki stratejik işleyişini sağlayan kurum ve kuruluşlardır.

Devlet Denetleme Kurulu (DDK)
Milli Güvenlik Kurulu (MGK) Genel Sekreterliği
Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı (MİT)
Diyanet İşleri Başkanlığı
Türkiye Varlık Fonu
Savunma Sanayii Başkanlığı
Strateji ve Bütçe Başkanlığı
İletişim Başkanlığı
Türkiye Yatırım Ofisi
Finans Ofisi
İnsan Kaynakları Ofisi
Dijital Dönüşüm Ofisi

Koordine Kuruluşlar

Koordine Kuruluşlar, Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak çalışsalar da, belirli alanlarda bağımsız karar alma yetkisine sahip olan kurumlardır. Bu kuruluşlar, kendi alanlarında düzenleyici ve denetleyici rol oynayarak devletin ilgili politikalarının hayata geçirilmesini sağlar.

Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF)
Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı Genel Müdürlüğü
Yükseköğretim Kurulu (YÖK)
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK)
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK)

Bağımsız/Düzenleyici Denetleyici Kurum ve Kuruluşlar

Bağımsız Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar, devletin belirli sektörlerinde düzenleyici ve denetleyici rol oynayan, yürütme organından bağımsız olarak faaliyet gösteren kurumlardır. Bu kurumlar, piyasaların adil ve serbest işleyişini sağlamak, rekabeti korumak ve tüketici haklarını güvence altına almak amacıyla kurulmuştur.

Hakimler ve Savcılar Kurulu Başkanlığı
İstanbul Tahkim Merkezi Başkanlığı
Yüksek Hakem Kurulu Başkanlığı
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı
Basın İlan Kurumu Genel Müdürlüğü

Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları

Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları, kamu hizmeti sunan, belirli meslek gruplarını temsil eden ve meslek mensuplarının haklarını koruyan özerk kuruluşlardır. Bu kuruluşlar, kendi alanlarında mesleki standartları belirler, meslek mensuplarını denetler ve mesleki gelişimi sağlar.

Finansal Kurumlar Birliği Başkanlığı
Turist Rehberleri Birliği Başkanlığı
Türk Diş Hekimleri Birliği Başkanlığı
Türk Eczacıları Birliği Başkanlığı
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Başkanlığı
Türk Optisyen-Gözlükçüler Birliği Başkanlığı
Türk Tabipleri Birliği Başkanlığı
Türk Veteriner Hekimleri Birliği Başkanlığı
Türkiye Bankalar Birliği Başkanlığı
Türkiye Barolar Birliği Başkanlığı
Türkiye Değerleme Uzmanları Birliği Başkanlığı
Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu Başkanlığı
Türkiye Katılım Bankaları Birliği Başkanlığı
Türkiye Noterler Birliği Başkanlığı
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanlığı
Türkiye Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları Birliği Başkanlığı
Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği Başkanlığı
Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği Başkanlığı
Türkiye Seyahat Acentaları Birliği Başkanlığı
Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği Başkanlığı
Türkiye Tohumcular Birliği Başkanlığı
Türkiye Ziraat Odaları Birliği Başkanlığı

Yerel Yönetimler

Yerel Yönetimler, Türkiye’de halkın yerel ihtiyaçlarını karşılamak ve kamu hizmetlerini yerelde sunmak amacıyla kurulan özerk idari birimlerdir. Belediyeler, şehirlerde yerel hizmetleri sağlarken, il özel idareleri kırsal alanlarda ve ilçelerde hizmet sunar. Yerel yönetimler, merkezi yönetimin gözetiminde kendi bütçeleriyle bağımsız olarak faaliyet gösterir ve halkın doğrudan seçtiği yerel yöneticiler tarafından yönetilir.

Belediyeler
Birlikler
İl Özel İdareleri
Muhtarlıklar

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Türkiye’de yürütme teşkilatı ne demektir?

Yürütme teşkilatı, Cumhurbaşkanı ve bakanlıklar aracılığıyla devletin yönetim faaliyetlerini yürüten organdır. 2018’de Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmesiyle yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına verilmiştir.

2. Yürütme organı hangi yetkilere sahiptir?

Cumhurbaşkanı, devletin başı olarak kanunları uygular, kararnameler çıkarır, uluslararası antlaşmaları onaylar ve kamu görevlilerini atar. Bakanlıklar da kendi alanlarında yürütme yetkisini kullanırlar.

3. Cumhurbaşkanına bağlı kuruluşlar nelerdir?

Cumhurbaşkanına bağlı kuruluşlar arasında Milli İstihbarat Teşkilatı, Devlet Denetleme Kurulu ve Savunma Sanayii Başkanlığı gibi önemli yapılar bulunmaktadır.

4. Bakanlıkların görevleri nelerdir?

Her bakanlık, kendi sorumluluk alanında kamu politikalarını oluşturur ve uygular. Örneğin, İçişleri Bakanlığı kamu güvenliğini sağlarken, Hazine ve Maliye Bakanlığı ekonomik politikaları yönetir.

5. Yürütme organının yargıyla ilişkisi nasıldır?

Yürütme organı, yargı bağımsızlığına saygı gösterir ve yargı süreçlerine müdahale edemez. Yargı, yürütme organının kararlarının hukuka uygun olup olmadığını denetler.