İstinaf Nedir?

İstinaf Mahkemesi Ne Demektir?

İstinaf Arapçadan dilimize geçmiş bir hukuk terimidir. Sözlük anlamı bir şeye yeniden başlamak anlamına gelir. Hukuk terimi olarak İstinaf, ilk derece mahkemesince verilen bir nihai hükmün bozulması istemiyle, ikinci derece mahkemesine yapılan başvurudur.

İstinaf, bir kanun yoludur. Özel hukuk yargılamasında ilk derece mahkemelerinden verilen ve kesin olmayan nihai(son) kararlar ile ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz taleplerinin reddi ve bu taleplerin kabulü hallerinde itiraz üzerine verilecek kararlara karşı başvurulacak Kanun Yolu, İstinaf Yoludur.

İlk derece mahkeme kararlarının taleplerle belirlenen sınırlar çerçevesinde gerekiyorsa ikinci kez yeniden görüşülüp bir karar verilmesini sağlayan olağan bir kanun yoludur. 

07.10.2004 gün ve 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun ile bölge adliye mahkemeleri(istinaf mahkemeleri) kurulmuştur. Böylece 2 dereceli sistem 3 dereceli hale gelmiştir. Bölge adliye mahkemeleri 20 Temmuz 2016‘da göreve başlamıştır. Özetle İlk derece mahkemeleri tarafından 20 Temmuz 2016 tarihi itibariyle verilen kesin hüküm teşkil etmeyen kararlara karşı Bölge Adliye Mahkemesine istinaf yargı yoluna başvurulabilmektedir.

İstinaf Mahkemesine Başvuru Şartları

1. İstinafa elverişli bir karar olmalıdır.
2. İstinaf yoluna başvuruda ilgilinin hukuksal yararı bulunmalıdır
3. İstinaf başvurusu dilekçe ile yapılmalıdır.
4. Gerekli harç ve giderler yatırılmış olmalıdır.
5. İstinaf başvurusu 2 haftalık süreye tabidir.

İstinafta Hangi İşlemler Yapılamaz?

İstinaf mahkemesinde bazı işlemlerin yapılması söz konusu değildir, bunlar:

• Karşı Dava,
• Davaya Katılma,
• Islah ve davaların birleştirilmesi olmaz,
• Yeni Delil ileri sürülemez,
• İddia ve savunmayı genişletme yasağı vardır,
• Yetki sözleşmesi yapılamaz.

İstinaf Kanun Yolunun Özellikleri

1. Olağan bir kanun yoludur.
2. Kesinleşmemiş kararlara karşı gidilir.
3. İstinaf yoluna başvuru hükmün icrasını durdurmaz.
4. İstinaf mahkemesi için yetki sözleşmesi yapılamaz.
5. İlk derece mahkemesinin kararlarını denetler.
6. İlk derece mahkemesi arasındaki Yetki ve Görev uyuşmazlıklarını çözer.
7. Merci tayinine karar verir.

İstinafa, kesinleşmemiş ilk derece mahkemesi kararları için başvurulabilir. İlk derece mahkemeleri tarafından verilen ve kesin olmayan kararların “ikinci derece” mahkemeleri sayılan Bölge Adliye Mahkemesi ilgili Hukuk Dairesince incelenmesidir.

İstinaf Süresi Ne Kadardır?

Hukuk davalarında gerekçeli karar elinize geçtikten sonra 2 haftalık istinaf süreniz başlar. İstinaf süresi hukuk mahkemelerinde 2 haftadır. İstisnai olarak İş Mahkemesinde 8 gün ve icra mahkemesinde ise 10 gündür.

İstinaf süresi ceza mahkemelerinde ise 7 gündür. Bu süre karar yüzünüze karşı okunduktan sonra veya gerekçeli karar size tebliğ edildikten sonra başlar.

İstinaftan Feragat

İstinaf yoluna başvuru hakkı doğmadan önce, bu başvurudan feragat olmaz. Karar tebliğinden sonra ise, istinaf hakkından feragat mümkündür.

İstinaf Kararı Durdurur Mu?

İstinafa başvuru hükmün icrasını durdurmaz. Takip hukukunda tehir-i icra (icranın geri bırakılması) ile ilgili İİK. 36. madde hükmü saklıdır. Nafaka kararlarında icranın geri bırakılmasına karar verilemez (HMK. Md. 350/1). Kişiler Hukuku, Aile Hukuku ve taşınmaz mal ile ilgili ayni haklara ilişkin kararlar kesinleşmedikçe yerine getirilemez (HMK. Md. 350/2).

İstinafa Giden Dava Ne Zaman Sonuçlanır?

İstinafa giden bir dosya 2023 yılı itibariyle ortalama olarak 14-18 ay içerisinde sonuçlanmaktadır. Bu süre bölgeden bölgeye farklılık göstermektedir. Örneğin Adana Bölge Mahkemesi’ndeki dosyalar 18-20 ay içerisinde sonuçlanırken, Diyarbakır Bölge Adliyesi’ndeki dosyalar 8-10 ay içerisinde sonuçlanmaktadır.

İstinaftan Dönen Dosya Ne Olur?

Dosyanın istinaftan dönmesi demek Bölge Mahkemesi tarafından yerel mahkemenin kararının hukuka aykırı bulunması anlamına gelir. Böyle bir durumda dosya yerel mahkemede tekrardan görülür. İstinaftan dönen dosya tekrar görülürken bölge mahkemesinin hukuka aykırı bulduğu konular üzerinde durulur. Sonrasında ise yerel mahkeme tekrardan bir karar verir.

İstinaf mahkemesi genelde ne karar verir?

İstinaf mahkemesi başvurunun reddine veya kabulüne karar verir. İstinaf başvurusu reddedilirse istinaf mahkemesi yerel mahkemenin kararını doğru bulmuş demektir. İstinaf başvurusu kabul edilir ise istinaf mahkemesi yerel mahkemenin kararında hukuka aykırılıklar bulmuş demektir. İstinaf mahkemesi kararını duruşma yapmadan verebilir. Bazı durumlarda ise istinaf mahkemesi yerel mahkemenin kararını düzelterek kabul eder.

İstinafta ön inceleme ne demek?

İstinaf mahkemesi kendisine gelen bir dosyayı ön incelemeye alır. Ön inceleme aşamasında şunlar incelenir: incelemenin hangi istinaf dairesi tarafından yapılacağı, yerel mahkemenin kararının kesin olup olmadığı, başvurunun süresinde yapılıp yapılmadığı, başvuru şartları, başvuru sebepleri ve gerekçesi. Eğer bu konularda bir eksiklik bulunmazsa ön inceleme aşaması tamamlanmış olur ve dosya incelemeye alınır.

İstinaf ön inceleme ne kadar sürer?

İstinaf başvurusu yapan bir vatandaşın dosyası öncelikle ön incelemeye alınır. İstinaf ön incelemesine alınan bir dosya 1-2 ay içerisinde incelenir. Yani ön inceleme en fazla 2 ay sürmektedir. Ön inceleme sonrasında yukarıda anlattığımız eksikliklerden birisi bulunmazsa dosya esasa ilişkin incelemeye alınır.

Ön inceleme için atama bekleniyor ne demek?

Bahsettiğimiz gibi istinaf başvurusu sonrasında dosya hakkında yapılacak ilk işlem ön inceleme işlemidir. Dosya ön inceleme işlemi için sıraya alınır ve bu sürece ön inceleme için atama bekleme süreci denir. Vatandaşlar e-devlet sistemi üzerinden dosyalarını kontrol ettiklerinde dosyanın ön inceleme için atama bekliyor aşamasında olduğunu görürler. Bu normal bir süreçtir, dosyanız hakkında herhangi bir problem olmadığı anlamına gelir.

İstinaf kararı onarsa ne olur?

İstinafın kararı onaması demek yerel mahkemenin verdiği kararı hukuka uygun bulduğu anlamına gelir. İstinaf kararı onarsa dosyayı yerel mahkemeye gönderir ve yerel mahkeme de davanın taraflarına istinafın verdiği bu onama kararını tebliğ eder. Eğer karar temyiz edilebilir bir karar ise taraflar bu sefer istinaftan sonra temyiz kanun yoluna başvurabilirler.

İstinaf mahkemesi kararına itiraz edilebilir mi?

İstinaf mahkemesinin kararlarına itiraz edilebilir. Bu işleme temyiz denilmektedir. İstinaf mahkemesinin kararına itiraz etmek için kararın temyiz edilebilir olması gerekmektedir. İstinaf mahkemesinin itiraz edilemeyecek türdeki kararları şunlardır:

1. Miktar veya değeri yirmi beş bin Türk Lirasını (bu tutar dahil) geçmeyen davalara ilişkin kararlar. Bu miktar, iş mahkemesi kararları işin 5.000 TL, icra mahkemesi kararları işin 10.000 TL’dir.
2. Kat Mülkiyeti Kanunundan doğup taşınmazın aynına ilişkin olan davalar hariç sulh hukuk mahkemesinin görevine giren davalarla ilgili kararlar.
3. Yargı çevresi içinde bulunan ilk derece mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarını çözmek için verilen kararlar ile merci tayinine ilişkin kararlar.
4. Çekişmesiz yargı işlerinde verilen kararlar.
5. Soybağına ilişkin sonuçlar doğuran davalar hariç olmak üzere, nüfus kayıtlarının düzeltilmesine ilişkin davalarla ilgili kararlar.
6. Yargı çevresi içindeki ilk derece mahkemeleri hâkimlerinin davayı görmeye hukuki veya fiilî engellerinin çıkması hâlinde, davanın o yargı çevresi içindeki başka bir mahkemeye nakline ilişkin kararlar.
7. Geçici hukuki korumalar hakkında verilen kararlar.

İstinaf yoluna gidilemeyecek kararlar nelerdir?

İstinafa başvurulabilmesi için konusu para alacağı olan davalarda parasal sınırlar bulunmaktadır. Örneğin 2023 yılı için konusu 17.830 TL’nin altında kalan bir davada istinaf yoluna başvurulamaz. Yani yerel mahkemenin verdiği karar kesindir, itiraz edilemez. 2023 yılında istinafa başvurmak için parasal sınırlar mahkeme çeşitlerine göre şu şekilde sıralanır:

İş, Asliye, Ticaret, Sulh ve Tüketici Mahkemelerinde İstinafa Başvuru Sınırı:	17.830 TL
İdare Mahkemeleri	23.160 TL
İcra Mahkemeleri	41.710 TL

Bunun haricinde unutmamalısın ki konusu manevi tazminat olan davalarda miktara bakılmaksızın istinaf mümkündür.

İstinafa giden dosya durumu nasıl öğrenilir?

İstinafa giden bir dosyanın durumunu e-devlet şifrenizle dava dosyası sorgulama kısmına giriş yaparak kontrol edebilirsiniz. Dava dosyası sorgulama kısmına girdiğinizde örneğin Adana Bölge Mahkemesi’ndeki dosyanızın bilgileri gözükür ve yanında ise dosyanın durumu yazar. Dosyanın durumu ön inceleme bekliyor, incelemede veya karar verildi şeklinde olabilir.

İstinaf mahkemesi kararı ne zaman kesinleşir?

İstinaf mahkemesinin kararının kesinleşmesi için istinaf mahkemesinin verdiği karar davanın taraflarına tebliğ edilmelidir. Taraflar kararı tebliğ aldıkları tarihten itibaren 2 hafta içerisinde kararı temyiz etmezlerse karar kesinleşir. Eğer ki karar zaten temyiz edilebilir değilse istinaf mahkemesinin kararı taraflara ulaştığı anda kesinleşmiş sayılır. BU süre de toplamda 25-30 günü bulmaktadır.