Mahkemelerde görülen duruşmalara dışarıdan gelen bir vatandaş katılabilir mi? Duruşmalar herkese açık olarak mı yapılır? Mahkeme/duruşma salonlarında kimler bulunabilir?
YARGILAMADA DURUŞMALARIN ALENİYETİ
Duruşmalar, kamuya açık yapılır. Aleniyet, “Adil Yargılanma Hakkı” nın da bir ilkesidir.( md. 6).
Mahkeme, istisnai olarak ( kamu güvenliğinin veya genel ahlakın gerektirmesi hallerinde) duruşmanın kısmen ya da tamamen gizli yapılmasına karar verebilir (HMK. md.28).
Mahkeme, tarafların rızaları olmak koşuluyla, kendilerinin ya da vekillerinin, aynı anda ses ve görüntü nakledilmesi yoluyla bulundukları yerden duruşmaya katılmalarına ve usûlî işlemleri
yapabilmelerine izin verebilir (HMK. md.149/1).
Yine tarafların rızası olmak kaydıyla, mahkeme, tanığın, bilirkişinin, uzmanın veya bir tarafın dinlenilmesi esnasında başka bir yerde bulunmalarına da izin verebilir. Dinleme, ses ve görüntü olarak
aynı anda duruşma salonuna nakledilir (HMK. md.149/2).
YARGILAMA SIRASINDA KULLANILACAK DİL
Türk Mahkemelerinde yargı dili (gerek sözlü yargılamada gerekse yazılı yargılamada) resmi dildir, yani Türkçe’ dir (A.Y.md.3(l)).
Ancak yabancı dilde yazılmış senet ve belgelerin onaylı Türkçe çevirileriyle birlikte mahkemeye sunulması gerekir. Mahkeme, bu sunumla yetinmeyerek, yeniden seçilecek (HMK. md.268) başka bir tercümana çeviri yaptırabilir. (HMK.md.223).
Türkçe bilmeyen ( taraf ya da tanık) duruşmada bir tercüman marifetiyle dinlenir.
Okuma-yazma bilen sağır ve dilsizlerle yazılı olarak anlaşmak mümkünse bu şekilde, mümkün değilse, bir tercüman aracılığıyla beyan ve ifadeleri alınır. ( HMK.md.263/2).
Okur-yazar olmayan sağır ve dilsizler, işaret diliyle ve bir bilirkişi aracılığı ile yemin eda ederler. (HMK. md.234).
YARGILAMADA DURUŞMA DÜZENİ VE DİSİPLİNİ
Yargılamada duruşma düzenini sağlamak görev ve yetkisi hâkime aittir. Yargılamayı hâkim sevk ve idare eder. Duruşma düzen ve disiplininin bozulmaması için her tür tedbiri alır. (HMK. md.32/1).
Duruşma sırasında fotoğraf çekilemez. Ses ve görüntü kaydı alınamaz.
Kişilik haklarını ilgilendiren konuları içeren dava dosyasındaki her türlü belge, tutanak ve kayıtlar, mahkemenin ve ilgilinin açık izni olmadıkça hiçbir yerde yayımlanamaz. (HMK. md.153).
Hâkim, duruşma düzenini bozan kimseyi bunu yapmaktan men eder; gerekirse (Avukat olanlar hariç) derhal duruşma salonundan çıkarılmasını emreder.(HMK. md.151/1; İYUK. md.131-1).
Duruşma düzenini bozmada ısrarcı olanlara (Avukatlar hariç) hâkim tarafından 4 güne kadar “Disiplin Hapsi Cezası” uygulanmasına karar verilebilir. (HMK. md.151/2).
Duruşma düzenini bozma eylemi ayrıca suç oluşturuyorsa, bu durum tutanağa geçirilip C. Başsavcılığına gönderilir; gerekirse (yine Avukatlar hariç) fâilin tutuklanmasına da karar verilebilir. (HMK.
md.150/3).
Hâkimin disiplin tedbiri olarak verdiği kararlar kesindir; kanun yoluna götürülemez.
