Bir mahkeme kararına itiraz edilmezse veya itiraz edildikten sonra üst mahkeme tarafından karar tekrar incelenirse bu karar hakkında artık kesin hüküm verilmiş olur. Kanun yoluna başvurulması mümkün olmayan nihai kararlar verildikleri anda kesinleşir. Kesin hüküm kamu düzenine ilişkin olup dava şartıdır.
Kesin hükümle ilgili sözleşme yapılamaz. O konuda kesin hükmün mevcut olup olmadığı hakim tarafından resen gözetilir. Taraflarca da her zaman kesin hüküm itirazında bulunabilir. Kesin hüküm itirazı üzerine ikinci davanın usulden reddi gerekir.
Kesin hüküm, şekli kesin hüküm ve maddi kesin hüküm olarak ikiye ayrılır.
Şekli Anlamda Kesin Hüküm
Hükme karşı başvurulabilecek kanun yolu kalmamış ise süresi içinde kanun yoluna başvurulamamışsa, tüm kanun yolları tüketilmiş ise hükmün şekli anlamda kesinleşmesi söz konusu olur.
Şekli anlamda kesin hükme karşı yargılamanın yenilenmesi yoluna başvurulabilir. Eski hale getirme şekli anlamda kesin hükmü ortadan kaldırır. Örneğin, taraf, süresi içinde elinde olmayan sebeplerle kanun yoluna başvuramazsa, şekli anlamda kesin hüküm ortaya çıkar. Eski hale getirme yolu ile kesin hüküm ortadan kaldırılabilir.
Maddi Anlamda Kesin Hüküm
Maddi anlamda kesin hüküm hukuki barışın korunması ve çelişik kararların önüne geçilmesi için vardır. Maddi anlamda kesin hüküm neticesinde karar mahkeme tarafından dahi değiştirilemez. Tekrar dava açılamaz.
Maddi anlamda kesinlik için öncelikle şekli anlamda kesinlik gerekir. Çekişmesiz yargı kararları ve icra mahkemesi kararı maddi anlamda kesin hüküm teşkil etmez. Bu nedenle yargılamanın yenilenmesi yoluna başvurulamaz.
Maddi anlamda kesin hüküm iki şekilde ortadan kalkar: Yargılamanın yenilenmesi, Değişiklik davası(Çekişmesiz yargı ve icra mahkemesi kararları için değişiklik davası olmaz.)
Kesin Hüküm HMK
Kesin hüküm kesin delil olmasına rağmen HMK’da deliller arasında düzenlenmemiştir. Usulü müktesep hakkın bir istisnasıdır. Kesin hüküm kural olarak sadece tarafları bağlar, inşai kararlar herkese karşı etkilidir.
Kesin Hüküm İtirazı Nedir?
Kesin hüküm itirazı daha önce aynı taraflar arasında, aynı konu ve aynı sebeplerle bir karar verilmiş olduğuna dair itirazdır. Kesin hüküm itirazı davanın her aşamasında öne sürülebilir ve hakkim tarafından da bizzat göz önüne alınır. Hakim kesin hüküm itirazını yerinde görürse davayı usulden reddeder. Çünkü kesin hüküm bir dava şartıdır.
Maddi Anlamda Kesin Hüküm Şartları
Maddi anlamda kesin hüküm için; tarafların aynı olması; dava sebebinin aynı olması: talep sonucunun dayandığı vakıaların aynı olması gerekir.
Kesin Hüküm Külli Halefleri Bağlar Mı?
Kesin hüküm sadece davanın tarafları arasında geçerlidir. Ancak külli halefler hakkında da geçerlidir.
Kesin Hüküm Diğer Mahkemeleri Bağlar Mı?
Kesin hüküm tüm mahkemeleri bağlar. Buna hükmü veren mahkeme de dahildir. Yani mahkemeler aynı konuda aynı sebepli ve aynı taraflar arasında verilmiş bir karar hakkında yeniden karar veremezler.
Davanın Usulden Reddi Kesin Hüküm Teşkil Eder Mi?
Davanın usulden reddedilmesi ve bu karara itiraz edilmemesi durumunda bu karar kesin hüküm teşkil eder. Ancak bu karar sadece davanın usulden reddedilen kısmı hakkında kesin hüküm teşkil eder. Yani bu eksiklik giderilirse aynı davayı tekrardan açmanız mümkün olur.
