Davanın Konusuz Kalması Ne Demektir?

Davanın Konusuz Kalması Ne Anlam Taşır?

Görülmekte bulunan bir davada uyuşmazlığın kalmaması haline “Davanın Konusuz Kalması” denilir . Dava devam ederken, herhangi bir biçimde konu, çekişmelilik niteliğini kaybederse, dava konusuz kalmış bulunur. Konusuz kalma, taraf iradesiyle oluşur. Böylece yargılama sonlanmış bulunur.

Örnek:
-Taşınır mal teslimi davasında, davaya konu mal teslim edilirse, dava konusuz kalır.
-Tahliye davası devam ederken, davalı kiracı, taşınmazı boşaltmış olursa, dava konusuz kalır.
-İşe iade davası devam ederken, işveren, işçiyi işe davet eder, işçi de davete icabet etmezse/ederse, dava konusuz kalır.
-Davanın konusuz kalması halinde, mahkeme, “davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına” karar verir.

DAVANIN KONUSUZ KALMASI

Her davanın bir konusu vardır. Dava konusuna (eski deyimle) “Müddeabih” (iddia olunan) de denilir. Örneğin, “Tahliye Davası”nın konusu, kiralananın boşaltılmasıdır. Tazminat davasının konusu, giderilmesi istenen zarar bedelidir.

Esas itibariyle özel hukuk alanına giren uyuşmazlıkların çözümünde iki yol vardır; Yargı dışı çözüm yolu, Yargı içi çözüm yolu. Yargı dışı çözüm yolu, sosyal barış ve istikrar için tercih edilen yoldur.
Bir hukuksal çekişmenin tarafları aralarındaki uyuşmazlığı, hukuk dışı yollarla giderebilecekleri gibi, yargı yolu sürecinde de aynı yolu yani “sulh” (anlaşma) yolunu tercih edebilirler. Örneğin, davalı borçlu, davaya konu borcunu dava devam ederken davacı alacaklıya ödeyebilir. Bir ecr-i misil alacağı(kullanım bedeli) davasının davalısı, dava devam ederken, ecr-i misil tutarını davacı alacaklıya tediye edebilir. Bu gibi hallerde dava “konusuz” kalmış olur.

“Konusuz kalma”, görülmekte bulunan bir özel hukuk davasında, görülecek uyuşmazlığın kalmaması durumudur. “Konusuz kalma” dan söz edebilmemiz için öncelikle ortada açılmış ve görülmekte olan bir dava bulunması; ikinci olarak da, davanın görülme sürecinde uyuşmazlığın giderildiği olgusunun gerçekleşmiş bulunması gerekir.

Konusuz kalmaya örnekler:
-İşe iade davası devam ederken, işveren, mahkemeye verdiği bir dilekçe ile davacı işçiyi işe dönmeye/iş başı yapmaya davet eder; işçi de işe dönmeyeceği beyanında bulunursa, işçinin işe iade davası konusuz kalmış olur.

-Görülmekte olan bir alacak davasında, davalı borçlu, davaya konu edilen borcu davacıya ödemiş bulunursa, görülen dava konusuz kalmış olur.

-Ev sahibinin kiracıya karşı açtığı evin tahliyesi davası devam ederken, davalı kiracı, evi boşaltmış bulunursa, görülen dava konusuz kalır.

-Haksız müdahalenin önlenmesi davasının görülmesi sırasında, davalı taraf, taşınmaza müdahaleye son verir ise, görülen dava konusuz kalmış olur.

-Davacının açtığı “taşınır mal teslimi” davasının görülmesi sırasında, davalı, davaya konu menkul malı davacıya teslim etmiş bulunursa, davacının davası konusuz kalmış olur.

Butlan sebebine dayalı bazı boşanma davaları hariç132 olmak üzere, görülmekte bulunan bir boşanma davası sırasında, eşlerden birisi vefat ederse, boşanma davası konusuz kalmış olur.

DAVANIN KONUSUZ KALMASININ HUKUKİ SONUÇLARI

Özel hukuk yargılama sürecinde dava konusuz kalır ise, davanın Reddine karar verilmez. Çünkü, konu kalmamıştır. Konu kalmayınca, “Kabul” ya da “Red” kararı verebilmenin asli unsuru ortadan kalkmıştır. Bu nedenledir ki, “Konusuz kalma” hallerinde mahkeme:

“Konusu kalan davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına” şeklinde hüküm kurar.” Konusuz kalma hallerinde mahkeme, davada tarafların haklılık durumlarına göre, davanın açılma tarihindeki ölçütleri dikkate alarak yargı giderlerine ve vekâlet ücretine hükmeder (HMK. md. 331/1).

Avukat Saim İNCEKAŞ – Adana Avukatlık ve Hukuk Ofisi