CMK Madde 13
Ceza Muhakemesi Kanunumuzun 13. maddesi şu şekildedir:
Özel yetki
Madde 13 – (1) Suçun işlendiği yer belli değilse, şüpheli veya sanığın yakalandığı yer, yakalanmamışsa yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.
(2) Şüpheli veya sanığın Türkiye’de yerleşim yeri yoksa Türkiye’de en son adresinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.
(3) Mahkemenin bu suretle de belirlenmesi olanağı yoksa, ilk usul işleminin yapıldığı yer mahkemesi yetkilidir.
Başlık
CMK’nın 13. maddesinin ait olduğu bölüm başlık ismi şu şekildedir: BİRİNCİ KİTAP: Genel Hükümler – BİRİNCİ KISIM: Kapsam, Tanımlar, Görev ve Yetki – DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: Yetki
Madde başlığı şu şekildedir: Özel yetki
Gerekçe
Ceza Muhakemesi Kanunumuzun 13. maddesinin gerekçesi şu şekildedir:
Maddede, delil elde etme ölçütünden yola çıkılarak, 13 üncü maddeye göre yetkinin saptanması olanağı bulunmayan hallerde, yetkili mahkemenin ne suretle belirleneceği gösterilmektedir. Delillerin en iyi toplanabileceği yer, esas itibarıyla suçun işlendiği yerdir. Fakat bu yer belli değilse veya saptanamıyorsa, suç delillerinin en iyi toplanabileceği yer olarak ona en yakın yer mahkemesi yetkili sayılmıştır: Buna göre suçun işlendiği yer belli değilse sanığın yakalandığı yer, yakalanmamışsa yerleşim yeri, o da yoksa en son oturduğu yer mahkemesi yetkili olacaktır. Bütün bu seçeneklere göre de yetkili mahkeme belirlenemiyorsa, yargılama usulüne ilişkin ilk işlemin yapıldığı yer mahkemesi yetkili olacaktır. Böylece basamaklı bir yetki sistemi kurularak çekişmelerin ortaya çıkması önlenmek istenilmiştir.
ADALET KOMİSYONU RAPORU
Tasarının 14 üncü maddesinin ilk iki fıkrasına, “şüpheli veya” ifadesi eklenmiştir. Böylece bu maddede düzenlenen özel yetki, soruşturma evresinde de uygulanabilir hale getirilmiştir. Ayrıca, bilindiği üzere, Cumhuriyet savcılarının yer yönünden yetkisini düzenleyen bir hüküm bulunmadığından, bunların yer yönünden yetkisi de mahkemelerin yer yönünden yetkisini düzenleyen kurallara göre belirlenmektedir. Bu nedenle, hangi yer Cumhuriyet savcılığının soruşturmada yetkili olacağını belirleyebilmek bakımından böyle bir ilave gerekli görülmüştür.
İkinci fıkrada ayrıca, en son oturulan yer ibaresinin yanıltıcı ve belirsiz olduğu, kastedilenin, en son adresinin bulunduğu yer olduğu düşüncesiyle, “oturduğu” ibaresi, “adresinin bulunduğu” şeklinde değiştirilmiştir.
Üçüncü fıkrada, “yargılama usulüne ilişkin ilk işlemin” ibaresi, sadece kovuşturma evresini çağrıştırdığından, oysa yer yönünden yetki soruşturma evresi bakımından da geçerli olduğundan, bütün bir muhakemeyi kapsaması için, “ilk usul işleminin” şeklinde değiştirilmiş ve 13 üncü madde olarak kabul edilmiştir.
TBMM Kabul Metni
Kanun maddesi mecliste tartışılırken şu konuşmalar geçmiştir:
13 üncü maddeyi okutuyorum:
Özel yetki
MADDE 13. – (1) Suçun işlendiği yer belli değilse, şüpheli veya sanığın yakalandığı yer, yakalanmamışsa yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.
(2) Şüpheli veya sanığın Türkiye’de yerleşim yeri yoksa Türkiye’de en son adresinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.
(3) Mahkemenin bu suretle de belirlenmesi olanağı yoksa, ilk usul işleminin yapıldığı yer mahkemesi yetkilidir.
BAŞKAN – Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… Kabul edilmiştir.
