Türkiye Devleti Yürütme Teşkilatı, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile birlikte merkezi ve güçlü bir yapıya kavuşmuştur. Yürütme yetkisi, doğrudan halk tarafından seçilen Cumhurbaşkanına verilmiş ve bakanlıklar aracılığıyla geniş bir alanda devletin icra faaliyetlerini yürüten dinamik bir sistem oluşturulmuştur. Bu yapının, yasama ve yargı organları ile dengeli bir ilişki içinde çalışarak devletin işleyişini sağlaması beklenmektedir.
Cumhurbaşkanlığına bağlı çeşitli bakanlıklar, başkanlıklar, idari ve stratejik kuruluşlar, devletin farklı alanlarda etkinliğini artırmayı amaçlar. Cumhurbaşkanı yardımcısı, özel kalem müdürü ve idari işler başkanlığı da işlerin düzenli ve efektif yürümesi açısından önemli rol oynarlar.
Cumhurbaşkanlığı
Cumhurbaşkanı, Anayasa’nın 104. maddesine göre, yürütmenin başı olarak çeşitli yetkilere sahiptir. Devletin başı olarak, Türkiye Cumhuriyeti’ni ve Türk milletinin birliğini temsil eder. Cumhurbaşkanı aynı zamanda kanunları yayımlama, kanun hükmünde kararname çıkarma, üst düzey kamu görevlilerini atama gibi geniş yetkilere sahiptir.
Yürütme organının en önemli unsurlarından biri, Cumhurbaşkanına bağlı bakanlıklardır. Bakanlar, Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve yürütmenin etkin bir şekilde çalışmasını sağlar. Her bakanlık belirli bir alanda faaliyet gösterir ve kendi bünyesindeki müdürlüklerle görevlerini yerine getirir.
Bakanlıklar
Cumhurbaşkanlığı kabinesinde yer alan ve ülkenin yönetiminde idari bir iş bölümü sağlayan bakanlıklar şu şekildedir:
Cumhurbaşkanlığı Ofisleri
Cumhurbaşkanlığı Ofisleri, Türkiye’nin stratejik ve kritik alanlarda faaliyet gösteren idari birimleridir. Bu ofisler, Cumhurbaşkanlığı bünyesinde oluşturulmuş olup, devletin dijital dönüşüm, finans, yatırım, insan kaynakları ve sağlık gibi alanlarda politika geliştirmesine ve uygulamasına yardımcı olurlar.
- Dijital Dönüşüm Ofisi
- İnsan Kaynakları Ofisi
- Yatırım Ofisi
- Finans Ofisi
Bağlı Kuruluşlar
Bağlı Kuruluşlar, Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak faaliyet gösteren, devletin farklı alanlardaki stratejik işleyişini sağlayan kurum ve kuruluşlardır.
- Devlet Denetleme Kurulu (DDK)
- Milli Güvenlik Kurulu (MGK) Genel Sekreterliği
- Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı (MİT)
- Diyanet İşleri Başkanlığı
- Türkiye Varlık Fonu
- Savunma Sanayii Başkanlığı
- Strateji ve Bütçe Başkanlığı
- İletişim Başkanlığı
- Türkiye Yatırım Ofisi
- Finans Ofisi
- İnsan Kaynakları Ofisi
- Dijital Dönüşüm Ofisi
Koordine Kuruluşlar
Koordine Kuruluşlar, Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak çalışsalar da, belirli alanlarda bağımsız karar alma yetkisine sahip olan kurumlardır. Bu kuruluşlar, kendi alanlarında düzenleyici ve denetleyici rol oynayarak devletin ilgili politikalarının hayata geçirilmesini sağlar.
- Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF)
- Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı Genel Müdürlüğü
- Yükseköğretim Kurulu (YÖK)
- Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK)
- Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK)
Bağımsız/Düzenleyici Denetleyici Kurum ve Kuruluşlar
Bağımsız Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar, devletin belirli sektörlerinde düzenleyici ve denetleyici rol oynayan, yürütme organından bağımsız olarak faaliyet gösteren kurumlardır. Bu kurumlar, piyasaların adil ve serbest işleyişini sağlamak, rekabeti korumak ve tüketici haklarını güvence altına almak amacıyla kurulmuştur.
- Hakimler ve Savcılar Kurulu Başkanlığı
- İstanbul Tahkim Merkezi Başkanlığı
- Yüksek Hakem Kurulu Başkanlığı
- Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı
- Basın İlan Kurumu Genel Müdürlüğü
Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları
Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları, kamu hizmeti sunan, belirli meslek gruplarını temsil eden ve meslek mensuplarının haklarını koruyan özerk kuruluşlardır. Bu kuruluşlar, kendi alanlarında mesleki standartları belirler, meslek mensuplarını denetler ve mesleki gelişimi sağlar.
- Finansal Kurumlar Birliği Başkanlığı
- Turist Rehberleri Birliği Başkanlığı
- Türk Diş Hekimleri Birliği Başkanlığı
- Türk Eczacıları Birliği Başkanlığı
- Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Başkanlığı
- Türk Optisyen-Gözlükçüler Birliği Başkanlığı
- Türk Tabipleri Birliği Başkanlığı
- Türk Veteriner Hekimleri Birliği Başkanlığı
- Türkiye Bankalar Birliği Başkanlığı
- Türkiye Barolar Birliği Başkanlığı
- Türkiye Değerleme Uzmanları Birliği Başkanlığı
- Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu Başkanlığı
- Türkiye Katılım Bankaları Birliği Başkanlığı
- Türkiye Noterler Birliği Başkanlığı
- Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanlığı
- Türkiye Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları Birliği Başkanlığı
- Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği Başkanlığı
- Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği Başkanlığı
- Türkiye Seyahat Acentaları Birliği Başkanlığı
- Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği Başkanlığı
- Türkiye Tohumcular Birliği Başkanlığı
- Türkiye Ziraat Odaları Birliği Başkanlığı
Yerel Yönetimler
Yerel Yönetimler, Türkiye’de halkın yerel ihtiyaçlarını karşılamak ve kamu hizmetlerini yerelde sunmak amacıyla kurulan özerk idari birimlerdir. Belediyeler, şehirlerde yerel hizmetleri sağlarken, il özel idareleri kırsal alanlarda ve ilçelerde hizmet sunar. Yerel yönetimler, merkezi yönetimin gözetiminde kendi bütçeleriyle bağımsız olarak faaliyet gösterir ve halkın doğrudan seçtiği yerel yöneticiler tarafından yönetilir.
- Belediyeler
- Birlikler
- İl Özel İdareleri
- Muhtarlıklar
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Türkiye’de yürütme teşkilatı ne demektir?
Yürütme teşkilatı, Cumhurbaşkanı ve bakanlıklar aracılığıyla devletin yönetim faaliyetlerini yürüten organdır. 2018’de Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmesiyle yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına verilmiştir.
2. Yürütme organı hangi yetkilere sahiptir?
Cumhurbaşkanı, devletin başı olarak kanunları uygular, kararnameler çıkarır, uluslararası antlaşmaları onaylar ve kamu görevlilerini atar. Bakanlıklar da kendi alanlarında yürütme yetkisini kullanırlar.
3. Cumhurbaşkanına bağlı kuruluşlar nelerdir?
Cumhurbaşkanına bağlı kuruluşlar arasında Milli İstihbarat Teşkilatı, Devlet Denetleme Kurulu ve Savunma Sanayii Başkanlığı gibi önemli yapılar bulunmaktadır.
4. Bakanlıkların görevleri nelerdir?
Her bakanlık, kendi sorumluluk alanında kamu politikalarını oluşturur ve uygular. Örneğin, İçişleri Bakanlığı kamu güvenliğini sağlarken, Hazine ve Maliye Bakanlığı ekonomik politikaları yönetir.
5. Yürütme organının yargıyla ilişkisi nasıldır?
Yürütme organı, yargı bağımsızlığına saygı gösterir ve yargı süreçlerine müdahale edemez. Yargı, yürütme organının kararlarının hukuka uygun olup olmadığını denetler.
