İlk İtiraz Nedir? Hangi İtirazlar İlk İtiraz Sayılır?- HMK 116

Hukukta İlk İtiraz Ne Demektir?

İtiraz, Arapçadan dilimize geçmiş olan “önüne çıkmak, engel olmak, engellemek, engel” anlamlarına gelen bir kelimedir. Bir Hukuk terimi olarak da aşağı yukarı aynı anlamlarda kullanılmaktadır.

Türk Hukukunda İlk itirazlar“denilince, anlamamız gereken, bir Hukuk davasında taraflarca “süresi içinde” ileri sürüldüğünde, davanın esasına girilip esastan inceleme yapabilmeye engel teşkil eden hallerdir.

Davayı esastan incelemeye engel oluşturduklarından “ itirazlar” için “Dava Engelleri” deyimi de kullanılabilmektedir. İlk itirazlar, re’sen (=kendiliğinden) gözetilmez. Yasal süresi içinde (yani iki haftalık cevap süresi içinde) taraflarca ileri sürülürse incelenir.

İLK İTİRAZLARIN ÖZELLİKLERİ

İlk itirazların belli başlı özellikleri şunlardır:

(1) İlk itirazlar süreye tabidirler. İlk itirazlar, davaya cevap süresi olan 2 hafta içerisinde ileri sürülmek zorundadır. Aksi takdirde, sonradan ileri sürülen ilk itirazlar dinlenilmez ve dikkate alınmaz (HMK. md 117/1). 2 haftalık sürenin geçirilmesi, hak düşürücüdür.

(2) İlk itirazlar, “dava şartları”ndan sonra incelenir (HMK. Md. 117/2).

(3) İlk itirazlar, “ön sorunlar” gibi incelenir ve karara bağlanır (HMK. md. 117/3).

(4) İlk itirazlar, re’sen (kendiliğinden) gözetilemez. Ancak davanın taraflarınca yasal süresi içinde ileri sürülürse, incelenir.

(5) İlk itirazlar, davanın esastan görülmesini ve karara bağlanmasını önleyici bir fonksiyona sahiptir.

Hangi İtirazlar İlk İtiraz Olarak İleri Sürülebilir?

Özel Hukuk Yargılama sistemimizde düzenlenen ilk itiraz sayısı, üç tanedir:

1) Kesin Yetki Kuralına Tabi Bulunmayan Durumlarda Yetki İtirazı

Mahkemenin yetkisinin kesin olmadığı hallerde, yetki itirazı, ilk itiraz olarak ileri sürülebilir (HMK m 116/1-a). Yasal süresi içinde ileri sürülen itiraz kabul edilirse, mahkemece yetkisizlik kararı verilir. Yetki itirazı, süresinde ileri sürülmemiş olursa, yetkisiz mahkeme, yetkili mahkeme konumuna gelir ve davayı görüp karara bağlar.

2) Uyuşmazlığın Tahkim Yoluyla Çözümlenmesi Gerektiği İtirazı

Uyuşmazlığın Tahkim Yargısına tabi kılındığı Tahkim Sözleşmesi’nde kararlaştırılmış bulunmasına rağmen, dava, mahkemede açılmış olursa, karşı taraf “Tahkim İlk İtirazı”nda bulunabilir. İtiraz süresinde ve yerindeyse, mahkeme, itirazı kabul ederek davayı usûlden reddeder (HMK Md. 413/1).

3) İş Bölümü İtirazı

Asliye Hukuk Mahkemeleri ile Asliye Ticaret Mahkemeleri arasındaki ilişki “iş bölümü” ilişkisidir. Aynı yargı çevresi içinde Asliye Hukuk Mahkemesinden ayrı müstakil bir Asliye Ticaret Mahkemesi de mevcutsa, bu iki mahkeme arasındaki iş bölümü ilişkisine aykırılık da itiraza konu olabilir.

Asliye Ticaret Mahkemesinde açılması gereken bir dava, Asliye Hukuk Mahkemesinde veya Asliye Hukuk Mahkemesinde açılması gereken bir dava da Asliye Ticaret Mahkemesinde açılmış olabilir. İşte bu gibi hallerde, ilgili taraf, yine 2 haftalık cevap süresi içinde “iş bölümü itirazı” niteliğinde “ilk itiraz” da bulunabilir (HMK Md. 116/1-c; TTK md.5/3).

Avukat Saim İNCEKAŞ – Adana Avukatlık ve Hukuk Ofisi

Yazar Hakk覺nda: Avukat Saim İncekaş

Saim İncekaş, Adana Barosu'na kayıtlı bir avukattır. 2016 yılından bu yana Merkezi Adana'da bulunan ve kurucusu olduğu İncekaş Hukuk Bürosu'nda çalışmaktadır. Yüksek lisans derecesi ile hukuk eğitimini tamamladıktan sonra bu alanda birçok farklı çalışma yürütmüştür. Özellikle aile hukuku, boşanma, velayet davaları, çocuk hakları, ceza davaları, ticari uyuşmazlıklar, gayrimenkul, miras ve iş hukuku gibi alanlarda uzmandır. Saim İncekaş, sadece Adana Barosu'nda değil, aynı zamanda Avrupa Hukukçular Derneği, Türkiye Barolar Birliği ve Adil Yargılanma Hakkına Erişim gibi dernek ve kuruluşlarda da aktif olarak görev almaktadır. Bu sayede, hukukun evrenselliği konusundaki farkındalık ve hukuk sistemine olan güveni arttırmaya yönelik birçok çalışmada yer almaktadır. Randevu ve Ön Görüşme İçin WhatsApp Üzerinden Hemen İletişime Geçin

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir