Hukukta görevli ve yetkili mahkeme ne anlama gelmektedir? Mahkemelerin görevi ile yetkisi aynı anlama mı gelir? görevli mahkeme ve yetkili mahkemenin anlamını açıklamak üzere yazımızı okuyunuz.
Hukukta Görev ve Yetki
GÖREV
Mahkemelerin görevi, ancak kanunla düzenlenir. Hangi mahkemelerin, hangi davaları görmekle vazifelendirildiğini ilgili yasalar belirler.
Görevle ilgili kurallar, Kamu düzenindendir. Bunun anlamı şudur: Görevle ilgili düzenlemelere uymak kamu düzeninin bir gereğidir. Yargılamanın her aşamasında görev konusu göz önünde tutulur.
Her dava, ilgili yasaca görevlendirilen mahkemede açılır.
Mahkemeler, Genel Görevli Mahkemeler ve Özel Görevli Mahkemeler diye ikiye ayrılır.
Genel Görevli Mahkemeler
Genel görevli mahkemeler de ikiye ayrılır; Asliye Hukuku Mahkemeleri ve Sulh Hukuk Mahkemeleri.
Asliye Hukuk Mahkemeleri
Dava konusunun değerine ve miktarına bakılmaksızın mal varlığına ilişkin davalarla, şahıs varlığına ilişkin davalar Asliye Hukuk Mahkemelerinin görev alanına girer. İş yoğunluğu sebebiyle bazı yargı çevrelerinde ticari nitelikteki davaların görümü için Asliye Ticaret Mahkemeleri ihdas edilmiştir. Asliye Hukuk Mahkemesi ile Asliye Ticaret Mahkemesi arasında sadece iş bölümü vardır.
Asliye Hukuk Mahkemeleri, aksine hüküm bulunmadıkça, diğer dava ve işlere de bakmakla görevlidir (HMK. md.1/2).
Sulh Hukuk Mahkemeleri
Genel görevli mahkemelerin İkincisi, Sulh Hukuk Mahkemeleridir.
Sulh Hukuk Mahkemeleri, dava konusunun değerine ve miktarına bakılmaksızın, kira hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıklara, mal veya hakkın paylaşımına ve ortaklığın giderilmesine; taşınır-taşınmaz mallarda zilyetliğin korunmasına ilişkin davalar ile Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile diğer kanunların Sulh Hukuk Mahkemesini görevlendirdiği dava ve işlere bakar.
Özel Görevli Mahkemeler
Özel görevli mahkemeler; her yargı çevresindeki yoğunluğu, iş çokluğu ve iş niteliği dikkate alınarak ayrı ayrı özel yasalarla kurulan mahkemelerdir.
Bu özel mahkemelerin başlıcaları şunlardır:
a- İş Mahkemesi
b- Aile Mahkemesi
c- Kadastro Mahkemesi
d-Tüketici Mahkemesi
e- İcra Mahkemesi
f- Denizcilik İhtisas Mahkemesi
YETKİ
“Yetkili Mahkeme” denilince, açılacak bir davanın, hangi yerdeki, hangi yargı çevresindeki mahkemede açılması gerektiği ifade edilmiş olur. Samsun Mahkemeleri, Ankara Mahkemeleri gibi.
Yetkili mahkeme ile ilgili genel kural; gerek HMK., gerekse diğer kanunlarda belirtilen yetki hükümleri saklı kalmak kaydıyla, davalı gerçek veya tüzel kişilerin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesidir (HMK. md.6/1).
Yerleşim yeri ise, Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre belirlenir. (HMK. md.6/2).
Yetki kuralları, esas itibariyle, “Kesin Olan Yetki Kuralları“, “Kesin Olmayan Yetki Kuralları” diye iki gruba ayrılır.
Kesin yetki kuralları, kamu düzenindendir. Her aşamada resen (kendiliğinden) dikkate alınır.
Görevli Mahkeme Yargıtay Kararları
Bir davada önce görev, daha sonra husumet olgusunun incelenmesi zorunludur. Husumetle görevin çakışması halinde, öncelikle görev yönünün irdelenmesi gerekir. Mahkemenin davacıya aktif husumet sağlaması için usulüne uygun verdiği kesin sürenin gereği yapılmazsa, davanın aktif husumet yönünden reddi isabetlidir. 7. HD. 12.06.2007-954/2148 (YKD 2008/2 sf. 226)
Mahkemece görevsizlik kararı verilmesi halinde dava dilekçesinin reddine de karar verilmesi zorunludur. 7. HD. 10.12.2009-6387/5849 (Terazi D. 2010/43 sf. 227)
Ankara’da öğretmen olarak görev yapan kroner arter hastası Tuncay 30.09.2017 tarihinde Ankara Yüksek İhtisas Hastanesi’nde ameliyat olmuştur. Hastane tarafından 03.10.2017 tarihinde 3869 sayılı sağlık kurulu raporu düzenlenmiş ve kalp ameliyatı olan Tuncay’ın üç ay istirahatinin ardından tekrar kontrolünün uygun görüldüğü raporda belirtilmiştir. 26.12.2017 günlü, 5055 sayılı sağlık kurulu raporunda ise Tuncay’ın bir ay sonra tekrar kontrolünün gerekeceği belirtilmiştir. Sağlık kurulu raporlarını idareye teslim eden Tuncay istirahat süresinin sona ermesiyle 01.01.2018 tarihinde göreve başlamıştır. Tuncay, göreve başladıktan bir süre sonra, 10.01.2018 tarihinde kendisine tebliğ edilen idarenin 2018/23 sayılı işlemiyle Ankara’dan Ilgın’a naklen atandığını öğrenmiştir. Tedavisi ve kontrolleri Ankara Yüksek İhtisas Hastanesi’nde yapıldığı sırada, Ankara’dan Ilgın’a atanan Tuncay, naklen atama işleminin yaşamakta olduğu sağlık sorunları nedeniyle kaldırılması için 20.01.2018 tarihinde idareye başvurmuş ancak bu başvurusuna idare tarafından herhangi bir cevap verilmemiştir.1. Davanın türünü belirtiniz. Davada görevli ve yetkili mahkeme belirleyiniz.Tuncay söz konusu davayı hangi süre içerisinde açabilir, yazınız