TMK 874. Madde
Türk Medeni Kanunumuzun 874. maddesi şu şekildedir:
Taşınmaz Rehni – Rehnin paraya çevrilmesi – Satış bedelinin dağıtılması
Madde 874 – Rehinli taşınmazın satış bedeli, alacaklılar arasında sıralarına göre dağıtılır.
Aynı sırada olan alacaklılar arasında o sıraya düşen satış bedeli alacakları oranında dağıtılır.
Başlık
TMK 874. maddesinin ait olduğu bölüm başlık ismi şu şekildedir: DÖRDÜNCÜ KİTAP: EŞYA HUKUKU – İKİNCİ KISIM: SINIRLI AYNİ HAKLAR – İKİNCİ BÖLÜM: TAŞINMAZ REHNİ – BİRİNCİ AYIRIM: GENEL HÜKÜMLER
Madde başlığı şu şekildedir: Taşınmaz Rehni – Rehnin paraya çevrilmesi – Satış bedelinin dağıtılması
Gerekçe
Türk Medeni Kanunu 874. maddesinin gerekçesi ise şu şekildedir:
Eski Kanunun 789 uncu maddesini karşılamaktadır.
Bu madde hükmünde iki ilke yer almaktadır. Bunlardan birincisi satış parasının, rehin öncelik sıralarına göre paylaşılacağı, ön sıradaki rehinli alacaklı veya alacaklıların alacakları tamamen karşılanmadan bir alt sıradaki rehin derecelerinde yer alan rehinli alacaklıların satış bedelinden pay alamayacaklarıdır. İkinci ilke ise, aynı rehin derecesi içinde birden fazla taşınmaz rehni varsa, bunların birbirlerine karşı üstünlüğü olmayacağıdır.
Bu ilkeler, taşınmaz rehninde benimsenen sabit derece ilkesinin sonucudur. Her şeyden önce bir ön sıradaki rehinli alacaklılar satış parasından alacaklarının tamamını tahsil etmedikçe daha sonraki dereceli rehinli alacaklıların satış bedelinden bir pay alabilmeleri mümkün sayılmamıştır.
Aynı sıradaki rehin derecesi içinde birden fazla taşınmaz rehni varsa, bunlar arasında bir öncelik sırası olmadığı ve kendi rehin, derecelerine kalan satış parası meblağı, bu alacaklıların alacağının tamamını karşılamaz ise, bu derece içindeki rehinli alacaklılar arasında satış parası orantılı olarak paylaşılacaktır. Yan derece adı verilen aynı rehin derecesi içindeki taşınmaz rehinleri, arasında bir öncelik sırasına sahip olmaması benimsenmiştir. 1984 tarihli Öntasarının 792 inci maddesinin ikinci fıkrasındaki yan derecelerin “tescil tarihine göre” öncelik sırasına sahip olacağı kuralı bilinçli olarak kabul edilmemiştir. Bu nedenle bir sıra içinde, öncelikli alt rehin dereceleri tesisine imkan verilmemiştir.
Örnek olarak, bir taşınmaz üzerinde üç rehin derecesi olduğu, bunlardan birinci (A) lehine 100, (B) lehine 150 milyon liralık, ikinci derecede (C) lehine 150, (D) lehine 300 milyon liralık, üçüncü derecede ise (E) lehine 200 milyon liralık taşınmaz rehni olduğu, taşınmazın icra masrafları çıktıktan sonra satış bedelinin 500 milyon lira olduğu farz edilirse; birinci derecede olan (A) ve (B) toplam 250 milyon liralık alacaklarını tam olarak tahsil edecekler, buna karşılık geriye kalan 250 milyon lira, ikinci derecedeki (C) ve (D) nin toplam 450 milyon liralık alacağını karşılamadığından (C) ve (D), geriye 250 milyon lirayı aralarında alacakları ile orantılı olarak paylaşacaklar ve üçüncü derecedeki (E) satış bedelinden hiç bir pay alamayacaktır.
(C) ve (D) nin payı ise, bakiye 250 milyon liranın kendi alacaklarına oranlanması ile bulunulacaktır.
(C) için 450 milyonun karşılığı 250 milyon lira ise 150 milyonun karşılığı ne olur (x)
X = (150×250) / 450 = 83,33
Aynı şekilde (D) için X = [(i) x (300×250)/450] = 166,66
