TMK 872. Madde
Türk Medeni Kanunumuzun 872. maddesi şu şekildedir:
Taşınmaz Rehni – Rehin derecesi – Boş dereceler
Madde 872 – Sonraki sıralarda kurulmuş bir rehin hakkından önce gelen bir rehin mevcut değilse veya borçlu önceki bir rehin senedi üzerinde tasarruf etmemişse ya da önceki sırada bulunan rehinli alacak, o derece için tescilde belirtilen miktardan az ise; taşınmazın paraya çevrilmesinde satış bedeli, boş derece hesaba katılmaksızın sonraki alacaklılara sıralarına göre dağıtılır.
Başlık
TMK 872. maddesinin ait olduğu bölüm başlık ismi şu şekildedir: DÖRDÜNCÜ KİTAP: EŞYA HUKUKU – İKİNCİ KISIM: SINIRLI AYNİ HAKLAR – İKİNCİ BÖLÜM: TAŞINMAZ REHNİ – BİRİNCİ AYIRIM: GENEL HÜKÜMLER
Madde başlığı şu şekildedir: Taşınmaz Rehni – Rehin derecesi – Boş dereceler
Gerekçe
Türk Medeni Kanunu 872. maddesinin gerekçesi ise şu şekildedir:
Eski Kanunun 787 inci maddesini karşılamaktadır.
Bu madde Kanuna 1984 tarihli Öntasarının 790 ıncı maddesinden aynen alınmıştır.
Maddeyle, rehnin paraya çevrilmesinde ön sırada yer alan bir rehin derecesinin boş olması halinde nasıl bir işlem yapılması gerektiği düzenlenmiştir. Buna göre ön sıradaki bir rehin derecesi boş tutulmuş veya sonradan boşaldığı halde malik bu dereceye yeniden rehin tesis ettirmemiş ise veya ön sıradaki rehinlerin değeri, o derecenin farazi değerinden daha az ise, bu boş derece veya dereceler veya derece içi boşluklar dikkate alınmaksızın satış parası arka sıradaki rehinli alacaklılar arasında yine bunların birbirine öncelik derecesi dikkate alınarak paylaştırılacaktır. Bunun anlamı, arka sıradaki rehinlerin bu boş derece veya derecelere kendiliğinden ilerlemesi olup, taşınmaz rehnindeki sabit derece ilkesine bir istisna oluşturmasıdır.
Örneğin birinci derecenin taraz! değeri 200 milyon, ikinci derecenin 150 milyon, üçüncü derecenin 50 milyon, birinci derece tamamen boş, ikinci derecedeki rehinli alacak miktarı sadece 125 milyon liradan ibaret kalmış ve taşınmazın satış bedeli 150 milyon lira ise, boş birinci derece dikkate alınmayacağından, bu satış parasının 125 milyonu ikinci derecedeki rehinli alacaklının, 25 milyonu da üçüncü derecedeki rehinli alacaklının olacaktır. Eğer bu olayda malik birinci derece içine 200 milyon liralık rehin tesis ettirmiş olsa idi, ikinci ve üçüncü derecedeki rehinli alacaklılar satış parasından hiç bir pay alamayacaklardı.
Maddenin bu hükmü emredici niteliktedir. Bu sebeple arka sıradaki rehinli alacaklıların, ön sıradaki bu boş derecenin karşılığı olan satış parasından istifade etmeyecekleri, boş kalan derecenin farazi karşılıklarının taşınmaz malikine ait olacağı yolunda taahhütleri hüküm ifade etmeyecektir.
Doğaldır ki taşınmaz maliki, alt sıradaki bir rehinli alacaklıya bir önceki madde hükmüne göre boşalan dereceye ilerleme hakkı tanımış ise, ön sıradaki bu boş derecelerden yararlanma hakkı sadece bu alacaklıya ait olur ve diğer rehinli alacaklılar bu boş dereceden yararlanamazlar. Bu itibarla, arka sıradaki rehinli alacaklıların, ön sıradaki boş derecelerden rehnin paraya çevrilmesi esnasında yararlanabilmesi, diğer rehinli alacaklılara taşınmaz maliki tarafından tanınan boşalan dereceye ilerleme hakkı ile sınırlıdır.
ADALET KOMİSYONU RAPORU
– Tasarının 872 nci maddesinde yer alan “sicilde” kelimesi, Tasarının diğer maddeleriyle terim birliğinin sağlanması amacıyla “tescilde” olarak değiştirilmiştir.
