Önalım Hakkından Feragat Nedir, Nasıl Yapılır?

Önalım hakkından feragat, hem gayrimenkul sektöründe hem de şirket hisseleri ve diğer varlıkların alım satımında önemli bir rol oynar. Önalım hakkı, belirli bir malın satışı söz konusu olduğunda, öncelikli alım hakkına sahip olan kişi veya kuruluşların bu hakkı kullanma ya da kullanmamayı seçebilmesini ifade eder. Özellikle gayrimenkul sektöründe, bu hak, arazi ve bina gibi mülklerin satışında önemli bir faktördür. Önalım hakkının varlığı, potansiyel alıcılar için belirsizlik yaratabilir ve satış sürecini karmaşıklaştırabilir. Bu nedenle, önalım hakkına sahip kişinin, bu haktan feragat etmesi, hem satıcı hem de alıcı için süreci daha öngörülebilir ve kolay hale getirir.

Günümüzde, hızla değişen pazar koşulları ve artan gayrimenkul değerleri göz önüne alındığında, önalım hakkından feragat daha da önem kazanmaktadır. Feragat, gayrimenkulün piyasa değerini daha net bir şekilde yansıtmasını sağlar, çünkü artık alıcıya karşı ileride bir önalım davası açılma riski ortadan kalkmış durumdadır. Ayrıca, şirket ortaklıklarında hisse devirlerinde de önalım hakkından feragat, ortaklar arasında güven oluşturarak iş ilişkilerinin sağlıklı bir şekilde sürdürülmesine katkıda bulunur. Feragat, taraflar arasında netlik ve hukuki güvence sağlayarak, uzun vadeli planlamaların daha sağlam temellere oturtulmasına olanak tanır. Bu bağlamda, önalım hakkından feragat, hem bireysel hem de kurumsal düzeyde stratejik öneme sahiptir ve hukuki işlemlerde dikkate alınması gereken bir husustur. Bu nedenle, konu hakkında doğru ve güncel bilgilere sahip olmak, karar verme süreçlerinde büyük önem taşır.

Bu yazımda, önalım hakkından feragat konusunu detaylıca ele alacağım ve bu konunun hukuki, ekonomik ve pratik boyutlarını aydınlatacağım. Önalım hakkından feragatin nasıl yapıldığı, hukuki süreci, avantajları ve dezavantajları üzerine yoğunlaşacağım. Bu içerikle, hem hukuk profesyonelleri hem de önalım hakkı ve feragat konularında bilgi sahibi olmak isteyen genel okuyucular için bilgilendirici bir kaynak oluşturmayı hedefliyorum.

Önalım Hakkından Feragat Nedir?

Önalım hakkından feragat, öncelikli alım hakkına sahip olan bir kişi veya kuruluşun bu hakkını kullanmaktan resmi olarak vazgeçmesi işlemidir. Önalım hakkı, genellikle gayrimenkul, hisse senetleri veya diğer varlıkların satışında, belirli bir kişiye veya grubun, malın satışa sunulmasından önce, diğer potansiyel alıcılardan önce bu malı satın alma hakkı verir. Önalım hakkından feragat etmek, bu hakkın sahibinin, bu öncelikli alım hakkını aktif olarak kullanmayı reddetmesi anlamına gelir.

Bu feragat, genellikle bir sözleşme veya resmi bir beyan yoluyla yapılır ve feragat eden tarafın, ilgili malın satışında herhangi bir öncelik hakkından vazgeçtiğini açıkça ifade eder. Feragat süreci, satış işlemlerini basitleştirebilir ve potansiyel alıcılar için belirsizlikleri ortadan kaldırarak, malın piyasa değerine uygun bir şekilde ve daha hızlı bir biçimde satılmasını sağlayabilir. Önalım hakkından feragat, özellikle emlak alım satımlarında ve ortaklık yapılarında önemli bir rol oynar, çünkü bu işlemler genellikle karmaşık hukuki ve finansal düzenlemeleri içerir.

Taraflar

Öncelikle kimlerin bu süreçte yer aldığını ve her birinin sürece nasıl katkıda bulunduğunu inceleyelim:

  1. Önalım Hakkı Sahibi: Öncelikli alım hakkına sahip olan kişi veya kuruluş. Bu taraf, önalım hakkından feragat ederek, ilgili malın başka bir alıcıya satılmasına olanak tanır.
  2. Mal Sahibi: İlgili malın (genellikle gayrimenkul veya hisse senetleri) sahibi. Bu taraf, malını önalım hakkı sahibine sunmak zorundadır, ancak feragat ile bu zorunluluktan kurtulur ve malını serbestçe piyasada satabilir.
  3. Potansiyel Alıcılar: Önalım hakkından feragat edilmesi sonucunda, malı satın almak isteyen diğer taraflar. Feragat, bu alıcılara malı satın alma fırsatı sunar.

Önalım Hakkından Feragat İşlemi Nasıl Yapılır?

Öncelikle önalım hakkından feragat işlemi için gerekli belgeleri kısaca sayalım:

  1. Feragat Beyanı/Sözleşmesi:
  • Feragati detaylandıran resmi bir belge.
  • Tarafların isimleri, feragat edilen haklar ve feragatin şartları açıkça belirtilmelidir.
  1. Tapu Kaydı veya Hisse Senedi Kayıtları:
  • Gayrimenkul için tapu kaydı, şirket hisseleri için ise hisse senedi kayıtları gereklidir.
  • Bu belgeler, feragat edilen malın sahiplik durumunu gösterir.
  1. Kimlik Belgesi Fotokopileri:
  • Tarafların kimlik belgelerinin (nüfus cüzdanı, pasaport vb.) fotokopileri.
  1. Vekaletname (Gerekirse):
  • Taraflardan biri veya her ikisi adına hareket eden bir temsilcinin varlığı durumunda noter onaylı vekaletname.
  1. Noter Onayı:
  • Feragat beyanının veya sözleşmesinin noter tarafından onaylanması gerekebilir.

Şimdi ise sürecin nasıl ilerlediği konusuna geçelim. Önalım hakkından feragat etmek için izlemeniz gereken birtakım adımlar ve yasal kurallar vardır. Bu süreci doğru bir şekilde işletmek, feragatin yasal olarak geçerli olmasını sağlar. İşte bu adımlar:

  1. Feragat Kararının Alınması
  • Önalım Hakkı Sahibinin Kararı: Öncelikle, önalım hakkı sahibi, bu haktan feragat etme kararı almalıdır. Bu karar, finansal, hukuki veya stratejik nedenlere dayalı olabilir.
  1. Feragat Beyanının Hazırlanması
  • Yazılı Beyan: Feragat genellikle yazılı bir beyan veya sözleşme ile yapılır. Bu belge, feragatin tüm detaylarını içermelidir: tarafların isimleri, feragat edilen haklar ve feragatin şartları.
  • Hukuki Danışmanlık: Feragat sürecinde hukuki danışmanlık almak önemlidir. Avukatlar, feragatin yasal gerekliliklerini ve potansiyel sonuçlarını açıklayabilir.
  1. Feragat Beyanının İmzalanması ve Onaylanması
  • İmza: İlgili taraflar (önalım alım hakkı sahibi ve mal sahibi) feragat beyanını imzalar.
  • Resmi Onay: Bazı durumlarda, feragat beyanının noter tarafından onaylanması gerekebilir. (Taşınmaz üzerindeki önalım hakkından feragat gibi) Bu, belgeye resmiyet kazandırır ve kanuna uygun hale getirir. Sözleşme türlerine göre önalım hakkında şekil şartlarını başka bir yazımda detaylı olarak ele aldım.

Taşınmazlar üzerindeki önalım hakkından feragat beyanının resmi onay şeklinde yapılarak tapuya şerh verilmesi gerekmektedir. Bu durum uygulamada oldukça fazla eleştirilmektedir. Türk Medeni Kanunu’nun 733. maddesinin 2. fıkrasında önalım hakkından feragat işleminin resmi şekilde yapılması gerektiği emredilmiştir: “Önalım hakkından feragatin resmî şekilde yapılması ve tapu kütüğüne şerh verilmesi gerekir. Belirli bir satışta önalım hakkını kullanmaktan vazgeçme, yazılı şekle tâbidir ve satıştan önce veya sonra yapılabilir.”

  1. Resmi Kayıtlara İşlenmesi
  • Tapu Sicili veya Ticaret Siciline Şerh: Taşınmaz üzerinde kanundan kaynaklanan önalım hakkından feragat ediliyorsa, bu feragat işlemi tapuya bildirilmeli ve ilgili taşınmaz kaydına şerh verilmelidir. Şirket hisseleriyle ilgili feragatler için ise ticaret siciline başvurulması gerekir.
  • Diğer Resmi İşlemler: Feragatin geçerliliği için gereken diğer resmi işlemler tamamlanır.
  1. İlgili Taraflara Bilgilendirme
  • Bilgilendirme Süreci: Feragat işleminin tüm ilgili taraflara (örneğin, potansiyel alıcılar, yatırımcılar) bilgilendirilmesi gerekir.
  1. Uygulama ve Takip
  • Uygulama: Feragatin yürürlüğe girmesi ve ilgili satış işlemlerinin feragat şartlarına uygun olarak gerçekleştirilmesi.
  • Hukuki Takip: Feragatin uygulanması sırasında ortaya çıkabilecek herhangi bir sorun veya anlaşmazlık durumunda hukuki takip ve danışmanlık.

Bu adımlar, önalım hakkından feragat sürecinin yasal ve düzenli bir şekilde ilerlemesini sağlamak için kritik öneme sahiptir. Feragat süreci, hukuki açıdan karmaşık olabileceğinden, her adımda uzman bir hukuk danışmanından rehberlik almanızı öneriyorum. Önalımdan feragat işleminin geçersiz sayılması durumunda ortaya büyük hak kayıpları çıkmaktadır.

Önalım Hakkından Feragatin Avantajları ve Dezavantajları

Önalım hakkından feragat, taraflar için çeşitli avantajlar ve dezavantajlar sunar. Bu sürecin etkilerini anlamak, karar verme aşamasında önemlidir. İşte önalım hakkından feragatin avantajları ve dezavantajlarına dair bir bakış:

Avantajları

  1. Satış Sürecinin Hızlanması:
  • Feragat, satış işleminin daha hızlı ilerlemesini sağlar, çünkü artık ortada önalım davası açılması riski bulunmamaktadır.
  1. Piyasa Değerine Uygun Satış:
  • Malın piyasa değerine daha yakın bir fiyatla satılması mümkün olur, çünkü önalım hakkının kısıtlayıcı etkisi ortadan kalkar.
  1. Daha Geniş Alıcı Havuzu:
  • Feragat, potansiyel alıcıların mala karşı ilgilerini artırır, bu da mal sahibine daha iyi teklifler sunma imkanı verir.
  1. Hukuki Belirsizliklerin Azalması:
  • Önalım hakkıyla ilgili hukuki belirsizlikler ve anlaşmazlıklar azalır, bu da taraflar için daha net ve öngörülebilir bir süreç sağlar.
  1. Finansal ve Stratejik Esneklik:
  • Özellikle şirket hisseleri ve ortaklıklar söz konusu olduğunda, feragat, taraflara finansal ve stratejik esneklik sağlar.

Dezavantajları

  1. Önalım Hakkı Sahibinin Fırsat Kaybı:
  • Feragat eden taraf, potansiyel olarak karlı bir yatırım fırsatını kaçırabilir.
  1. Pazarlık Gücünün Azalması:
  • Önalım hakkı sahibi, feragatle birlikte pazarlık gücünü kaybedebilir, çünkü artık malın satışında öncelikli konumda değildir.
  1. Hukuki ve Maliyet Riskleri:
  • Feragat süreci, yanlış yönetildiğinde hukuki riskler ve ek maliyetler doğurabilir.
  1. Duygusal ve Sosyal Faktörler:
  • Özellikle aile mülkleri ve miras konularında, feragat duygusal veya sosyal gerilimlere yol açabilir.
  1. Anlaşmazlık Potansiyeli:
  • Feragatin şartları ve uygulaması konusunda anlaşmazlıklar yaşanabilir, özellikle feragatin detayları yeterince açık olmadığında.

Önalım hakkından feragatin avantajları ve dezavantajları, feragat eden tarafın durumu, malın türü ve piyasa koşulları gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilir. Tarafların bu süreçte karşılaştıkları olumlu ve olumsuz yönleri dikkatlice değerlendirmeleri, kararlarını en iyi şekilde şekillendirmelerine yardımcı olacaktır. Bu nedenle, feragat kararı almadan önce, tüm yönleriyle kapsamlı bir değerlendirme yapmak son derece önemlidir. Deneyimlerin çerçevesinde birçok müvekkilime bu konuda danışmanlık yaptım.

Önalım (Şufa) Hakkından Feragat Sözleşmesi Örneği

Aşağıda satıştan önce önalım hakkından feragat sözleşmesi örneğini bulacaksınız. Sözleşmeyi en sade haliyle paylaştım, durumunuza göre uyarlanması amacıyla mutlaka uzman bir hukukçu desteği almanızı öneriyorum.

ÖNALIM HAKKINDAN FERAGAT SÖZLEŞMESİ

MADDE 1 – TARAFLAR

1.1 Önalım Hakkı Sahibi: [Satıcı Adı ve Soyadı], T.C. Kimlik No: [TC Kimlik No], Adres: [Adres]

1.2 Mal Sahibi: [Alıcı Adı ve Soyadı], T.C. Kimlik No: [TC Kimlik No], Adres: [Adres]

MADDE 2 – KONU

Bu sözleşme, [İl] İli, [İlçe] İlçesi, [Mahalle/Köy] Mahallesi, [Pafta No], [Ada No], [Parsel No] adresinde bulunan taşınmazın (bundan böyle “Taşınmaz” olarak anılacaktır) önalım hakkından feragat ile ilgilidir.

MADDE 3 – FERAGAT

3.1 [Önalım Hakkı Sahibi Adı ve Soyadı], Taşınmaz üzerindeki önalım hakkından Türk Medeni Kanunu’nun 733. maddesinin 2. fıkrası gereği tamamen feragat ettiğini kabul ve beyan eder.

3.2 Bu feragat, Taşınmazın [Alıcı Adı ve Soyadı] tarafından satın alınması durumunda geçerlidir.

3.3 Feragat yönünden kötüniyetli şekil ve usul şartı itirazlarının gündeme gelmesi durumunda bu beyan aynı zamanda vazgeçme niteliği taşıyacaktır.

MADDE 4 – HÜKÜM VE SONUÇLAR

4.1 Taraflar, bu sözleşmenin hükümlerini kabul ederler ve sözleşmenin imzalanmasıyla feragat hakkının kullanıldığını beyan ederler.

MADDE 5 – YÜRÜRLÜK

Bu sözleşme, taraflarca okunup anlaşıldıktan sonra imzalanmış ve tarih atılmıştır.

Önalım Hakkı Sahibi: [Adı ve Soyadı, İmza]

Mal Sahibi: [Adı ve Soyadı, İmza]

Tarih: [Tarih]

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Önalım hakkından feragatin resmi sayılması için ne yapılmalıdır?

Önalım hakkından feragatin resmi olarak sayılması için, sözleşmenin noter huzurunda imzalanması gereklidir. Türk hukuk sisteminde, önalım hakkı gibi bazı hakların feragatı için noter onayı şarttır. Bu işlem, feragatın hukuki geçerliliğini sağlar ve ileride olası anlaşmazlıklarda kanıt olarak kullanılabilir. Özellikle taşınmaz satışı gibi durumlarda, noter onayı almak, tarafların haklarını korumak adına önemli bir adımdır.

Önalım hakkından feragatin tapuya şerhi zorunlu mu?

Önalım hakkından feragatin tapuya şerh edilmesi zorunlu değildir, ancak yapılması tavsiye edilir. Feragatın tapu kayıtlarına işlenmesi, bu hakkın üçüncü şahıslara karşı da geçerli olmasını sağlar ve ileride oluşabilecek anlaşmazlıklarda önemli bir kanıt teşkil eder. Tapu siciline şerh, taşınmazın ileride satışı veya devri durumunda önalım hakkının feragat edildiğini açıkça gösterir, böylece alıcılar ve diğer ilgili taraflar için hukuki güvenlik sağlar.

İlgili Kanun Maddeleri

Türk Medeni Kanunu'nun 'Taşınmaz mülkiyetinin kısıtlamaları; Genel olarak' başlıklı 731. maddesi

Madde 731 – Taşınmaz mülkiyetinin kanundan doğan kısıtlamaları, tapu siciline tescil edilmeksizin etkili olur.

Bu kısıtlamaların ortadan kaldırılması veya değiştirilmesi, buna ilişkin sözleşmenin resmî şekilde düzenlenmesine ve tapu kütüğüne şerh verilmesine bağlıdır.

Kamu yararı için konulan kısıtlamalar kaldırılamaz ve değiştirilemez.

Türk Medeni Kanunu'nun 'Devir hakkının kısıtlamaları; Yasal önalım hakkı; Önalım hakkı sahibi' başlıklı 732. maddesi

Madde 732 – Paylı mülkiyette bir paydaşın taşınmaz üzerindeki payını tamamen veya kısmen üçüncü kişiye satması hâlinde, diğer paydaşlar önalım hakkını kullanabilirler.

Türk Medeni Kanunu'nun 'Kullanma yasağı, feragat ve hak düşürücü süre' başlıklı 733. maddesi

Madde 733- Cebrî artırmayla satışlarda önalım hakkı kullanılamaz.

Önalım hakkından feragatin resmî şekilde yapılması ve tapu kütüğüne şerh verilmesi gerekir. Belirli bir satışta önalım hakkını kullanmaktan vazgeçme, yazılı şekle tâbidir ve satıştan önce veya sonra yapılabilir.

Yapılan satış, alıcı veya satıcı tarafından diğer paydaşlara noter aracılığıyla bildirilir.

Önalım hakkı, satışın hak sahibine bildirildiği tarihin üzerinden üç ay ve her hâlde satışın üzerinden iki yıl geçmekle düşer.

İlgili Kanunlar

Yazar Hakkında: Avukat Saim İncekaş

Saim İncekaş, Adana Barosu'na kayıtlı bir avukattır. 2016 yılından bu yana Merkezi Adana'da bulunan ve kurucusu olduğu İncekaş Hukuk Bürosu'nda çalışmaktadır. Yüksek lisans derecesi ile hukuk eğitimini tamamladıktan sonra bu alanda birçok farklı çalışma yürütmüştür. Özellikle aile hukuku, boşanma, velayet davaları, çocuk hakları, ceza davaları, ticari uyuşmazlıklar, gayrimenkul, miras ve iş hukuku gibi alanlarda uzmandır. Saim İncekaş, sadece Adana Barosu'nda değil, aynı zamanda Avrupa Hukukçular Derneği, Türkiye Barolar Birliği ve Adil Yargılanma Hakkına Erişim gibi dernek ve kuruluşlarda da aktif olarak görev almaktadır. Bu sayede, hukukun evrenselliği konusundaki farkındalık ve hukuk sistemine olan güveni arttırmaya yönelik birçok çalışmada yer almaktadır. Randevu ve Ön Görüşme İçin WhatsApp Üzerinden Hemen İletişime Geçin

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir