Vasiyetname Nedir? Nasıl Yazılır? Türleri, İptali, Şartları

Bu önemli evrak, kişinin son arzularının yerine getirilmesini sağlayarak, mirasın adaletli ve düzenli bir şekilde aktarılmasına olanak tanır. Bir vasiyetname nasıl hazırlanır, yasal geçerliliği nedir ve hangi unsurları içermelidir? Bu yazımda, “Vasiyetname Nedir?” sorusunu detaylı bir şekilde ele alacağım ve vasiyetnamenin öneminin yanı sıra, hazırlama sürecini, çeşitlerini ve yasal süreçlerini de açıklayacağım.

Vasiyetnamenin Önemi

Bu belge, miras bırakanın son isteklerinin resmi olarak kaydedilmesini ve yasalara uygun bir şekilde yerine getirilmesini sağlar. Miras hukukunun bir parçası olarak, vasiyetname, mirasçılar arasında adaletli bir dağılımın yapılmasına yardımcı olur, olası anlaşmazlıkları önler ve vasiyet bırakanın kendisine ait malvarlığının geleceği üzerinde kontrol sahibi olmasını sağlar. Ayrıca, vasiyetname ile miras bırakan, belirli kişilere veya kurumlara özel hediye ve bağışlar yapabilir, bu da onun kişisel değerlerini ve tercihlerini ölümünden sonra dahi yansıtma imkanı sunar.

Vasiyetname Türleri

1) Sözlü Vasiyetname

Sadece olağanüstü durumlarda, resmi veya el yazısı ile vasiyetname hazırlanamadığında geçerli olur. İki şahit önünde yapılır ve şahitlerin bu vasiyeti en yakın sulh veya asliye mahkemesine bildirmesi gerekir.

2) El Yazılı Vasiyetname

Tamamen miras bırakanın kendi el yazısı ile yazılmalı, imza ve tarih içermelidir. Vasiyetnameyi hazırlayan kişi bu belgeyi notere, sulh hakimine veya yetkili memura teslim edebilir, ancak bu bir zorunluluk değildir.

3) Resmi Vasiyetname

Noter, sulh hakimi veya yetkili memur huzurunda, iki tanığın katılımıyla hazırlanır. Resmi vasiyetname, okunarak ve imzalanarak veya okunmadan ve imzalanmadan düzenlenebilir. Bu tür vasiyetname sıkı şekil şartlarına tabidir.

Nasıl Hazırlanır?

Vasiyetname, el yazısıyla ya da noter huzurunda resmi bir şekilde hazırlanabilir. El yazılı vasiyetname için, metnin tamamının vasiyetçi tarafından el yazısı ile yazılması, imzalanması ve tarih atılması gerekir. Resmi vasiyetname ise noter veya sulh hakimi huzurunda, iki tanık eşliğinde hazırlanır. Bu süreçte, vasiyetçinin istekleri doğrultusunda bir belge düzenlenir ve bu belge yasal olarak kayıt altına alınır. Vasiyetnamenin geçerli olabilmesi için, belirli hukuki şartların yerine getirilmesi esastır. Bu şartlara detaylı olarak aşağıda değineceğim, şimdilik bir örnek vermem gerekirse, vasiyetçinin ayırt etme gücüne sahip olması ve vasiyetnamenin yasalara uygun bir biçimde hazırlanmış olması gerekir.

Vasiyetname Geçerlilik Şartları

Vasiyetnamenin geçerlilik şartları, Türk Medeni Kanunu’na göre belirlenmiştir ve bu şartlar, vasiyetnamenin hukuki olarak tanınması ve uygulanması için yerine getirilmesi gereken koşullardır. Vasiyetnamenin geçerli olabilmesi için dikkate alınması gereken ana şartlar şunlardır:

1. Vasiyetçinin Ehliyeti: Vasiyetnameyi düzenleyen kişinin, vasiyetnameyi yapma anında tam ehliyete sahip olması ve ayırt etme gücüne sahip olması gerekmektedir. Bu, vasiyetçinin hukuki işlem yapma yeteneğine sahip olduğu ve aldığı kararların farkında olduğu anlamına gelir.
2. Form Şartları: Vasiyetnamenin kanunda belirtilen forma uygun olarak hazırlanması gerekmektedir. Türk Medeni Kanunu, el yazısıyla yapılan vasiyetnameler ve resmi vasiyetnameler olmak üzere iki tür vasiyetnamenin geçerlilik şartlarını ayrıntılı bir şekilde belirtir. El yazılı vasiyetnamelerin tamamen vasiyetçi tarafından el yazısıyla yazılması, imzalanması ve tarih atılması; resmi vasiyetnamelerin ise noter huzurunda veya iki tanık eşliğinde sulh hakimi önünde yapılması gerekir.
3. İmza: El yazılı vasiyetnameler için kritik bir unsurdur. İmza elle atılmalı, mühür veya kaşe kullanılmamalıdır.
4. Açık ve Belirgin İstekler: Vasiyetname içerisindeki talimatların açık ve net bir şekilde ifade edilmiş olması gerekmektedir. Belirsiz ifadeler veya çelişkili talimatlar, vasiyetnamenin yorumlanmasında ve uygulanmasında sorunlara yol açabilir.
5. Zorlama ve Hile Yokluğu: Vasiyetname, vasiyetçinin serbest iradesiyle ve herhangi bir zorlama, korkutma veya aldatma olmaksızın hazırlanmış olmalıdır. Vasiyetçi üzerinde baskı oluşturularak veya hile yoluyla yapılan vasiyetnameler geçersiz sayılabilir.
6. Yasalara ve Ahlaka Uygunluk: Vasiyetnamenin içeriği, yasalara ve genel ahlak kurallarına uygun olmalıdır. Yasalara veya ahlaka aykırı istekler içeren vasiyetnameler geçersiz kabul edilir.

Vasiyetnameyle Yapılabilecek İşlemler

Vasiyetnameyle, mirasbırakan mal varlığının bir kısmını belirli kişilere veya kurumlara bırakabilir, malın kullanımı ve dağıtımı konusunda talimatlar verebilir, mirasçıları atayabilir, çıkarabilir veya değiştirebilir, yedek mirasçılar belirleyebilir, vakıf kurabilir, özel şartlar koşabilir ve mirasın yönetimi için bir yürütücü atayabilir. Bu işlemler, saklı pay sahiplerinin haklarını ihlal etmediği sürece yasal olarak geçerlidir.

Vasiyetname Örnekleri

Öncelikle, vasiyetname metninin yapısını izah edip, ardından vasiyetname metni örneği paylaşacağım.

Genel Yapı

1. Başlangıç: Vasiyetnamenin kim tarafından, hangi tarihte yazıldığına dair bilgilerle başlar. Vasiyetçinin tam adı, adresi ve doğum tarihi gibi kişisel bilgiler içerir.
2. Giriş Beyanı: Vasiyetçinin vasiyetnameyi kendi serbest iradesiyle ve sağlıklı zihinsel durumda olduğunu beyan eden bir ifade yer alır.
3. Malvarlığı ve Mirasçılar: Vasiyetçinin malvarlığı hakkında genel bir bilgi verilir. Ardından miras bırakılacak kişiler ve varlıkların nasıl paylaştırılacağı belirtilir.
4. Özel Talimatlar: Özel dilekler, bağışlar veya mirasın yönetimi ile ilgili özel talimatlar yer alabilir.
5. Yürütücü Atama: Vasiyetnamenin yürütülmesinden sorumlu olacak kişinin (veya kişilerin) isimleri belirtilir.
6. İmza ve Tarih: Vasiyetçinin imzası ve vasiyetnamenin yazıldığı tarih eklenir. Eğer vasiyetname resmi bir şekilde noter huzurunda hazırlanıyorsa, noter onayı da bulunur.

Özel Durumlar için İpuçları:

• Çocuklar için vasiyet: Reşit olmayan çocuklar için vasiyetçi, çocukların bakımı ve gelecekteki finansal güvencesi ile ilgili talimatlar verebilir.
• Hayır işleri: Vasiyetçi, belirli bir miktarı hayır kurumlarına bağışlama niyetinde olabilir. Bu tür bir bağışın nasıl yapılacağı detaylı bir şekilde açıklanır.
• Eşyaların dağıtımı: Kişisel eşyaların kimlere verileceği detaylı bir şekilde listelenir.

Yukarıdaki yapının yanı sıra, vasiyetname hazırlarken kişinin kendi özel durumuna ve tercihlerine uygun değişiklikler yapması mümkündür. Vasiyetnamenin geçerli ve yasal olması için yerel mevzuata ve yasal şartlara uygun olarak hazırlanması önemlidir.

Vasiyetname Metni Örneği

Ben, [Ad Soyad], [Doğum Tarihi ve Yeri], bu vasiyetnamemi tamamen sağlıklı zihinsel ve fiziksel durumda ve serbest irademle yazıyorum.

1. Mirasın Dağılımı: Burada, malvarlığımın ve varlıklarımın nasıl paylaştırılacağını belirtiyorum. [Miras bırakılacak kişilerin adı ve neyin, ne kadar paylaştırılacağı detaylı olarak açıklanır.]

2. Özel Talimatlar: Eğer varsa, mirasla ilgili özel dileklerim ve talimatlarım. [Özel talimatlar, bağışlar, mirasın kullanımı ile ilgili detaylar.]

3. Yürütücü: Vasiyetnamemin yürütülmesinden sorumlu olarak [Yürütücünün Adı ve İletişim Bilgileri] atıyorum.

4. Çocuklarım ve Bakımı: Reşit olmayan çocuklarım varsa, onların bakımı ve gelecekteki finansal güvenceleri ile ilgili talimatlarım. [Çocukların adları, kimin bakacağı, finansal düzenlemeler.]

5. Son Dilekler: Cenaze törenimle ilgili son dileklerim. [Cenaze düzenlemeleri, defin yeri, törenle ilgili özel istekler.]

Bu vasiyetnamenin, ölümümden sonra iradem doğrultusunda yürütülmesini istiyorum. Hiçbir baskı altında kalmadan ve tamamen kendi serbest irademle bu vasiyetnamemi yazdım ve imzalıyorum.

İmza: [Ad Soyad] [Tarih]

Tanıklar: [Tanık 1 Ad Soyad ve İmza] [Tanık 2 Ad Soyad ve İmza]

Vasiyetnameden Nasıl Dönülür? İptal Edilebilir Mi?

Vasiyetnameden dönme veya vasiyetnamenin iptali, Türk Medeni Kanunumuz uyarınca mümkündür. Vasiyetnameden dönmenin üç ana yolu şunlardır:

1. Yeni Vasiyetname Yapmak Suretiyle Eski Vasiyetnameden Dönme: Bir mirasbırakan, daha önce düzenlemiş olduğu vasiyetnameden, yeni bir vasiyetname yaparak dönebilir. Bu, mirasbırakanın yeni bir vasiyetnameyle önceki vasiyetnamenin hükümlerini değiştirmesi veya iptal etmesi anlamına gelir. Yeni vasiyetname, eski vasiyetnamenin yerini alır ve eski vasiyetname geçerliliğini yitirir.
2. Yok Etme ile Vasiyetnameden Dönme: Vasiyetnameden dönmek için bir diğer yöntem, vasiyetnamenin fiziki olarak yok edilmesidir. Eğer vasiyetname yok edilirse, o vasiyetname artık geçerli değildir ve vasiyetnamenin içeriğine dayanarak hak iddia etmek mümkün olmaz.
3. Yeni Tasarruf ile Vasiyetname Oluşturma: Mirasbırakan, vasiyetnamede belirtilen mal üzerinde daha sonradan başka bir tasarrufta bulunarak da vasiyetnameden dönebilir. Örneğin, mirasbırakanın vasiyet ettiği malı başkasına satması durumunda, orijinal vasiyet geçersiz hale gelir.

Vasiyetnameden dönmenin veya vasiyetnamenin iptali için mirasbırakanın herhangi bir sebep göstermesi veya izin alması gerekmez.

Mirasçılardan herhangi biri vasiyetnamenin iptali için mahkemeye başvurulabilir ve vasiyetname, ehliyetsizlik, zorlama veya ahlaka aykırılık gibi nedenlerle iptal edilebilir.

Vasiyetin Açılması

Vasiyetnamenin açılması süreci, Türk Medeni Kanunu’nun 596. maddesi gereğince, mirasbırakanın ölümünden sonra gerçekleşir. Vasiyetname, mirasbırakanın son yerleşim yeri sulh hakimi tarafından açılır ve ilgililere okunur. Bilinen mirasçılar ve diğer ilgililer, vasiyetnamenin açılması sırasında hazır bulunmak üzere çağrılırlar​​.

Vasiyetnamenin açılması işlemi, vasiyetnamenin türüne göre farklılık gösterebilir. Noter huzurunda düzenlenen resmi vasiyetnameler, mirasbırakanın ölümü sonrası noter tarafından nüfus müdürlüğüne, oradan Cumhuriyet Başsavcılığı’na ve son olarak sulh hukuk mahkemesine bildirilir. Sulh hukuk mahkemesi, mirasçılara ve diğer ilgililere tebligat gönderir. El yazılı vasiyetnameler için ise, mahkeme mirasbırakanın el yazısının incelenmesi sürecini başlatır. Bu inceleme, mirasbırakanın daha önce imzaladığı resmi belgelerle karşılaştırılarak yapılır ve bir bilirkişi tarafından gerçekleştirilir​​.

Vasiyetnamenin açılmasından sonra, mahkeme, vasiyetnamenin içeriğini mirasçılara aktarır ve vasiyetnamenin yerine getirilmesi için gerekli kararları alır. Mirasçıların duruşmaya katılma zorunluluğu yoktur; yokluklarında da vasiyetname okunur ve yerine getirilir​​.

Saklı Pay

Saklı pay, mirasbırakanın yasal mirasçılarından kaçıramayacağı, her birine kanunen belirlenmiş paydır. Mirasbırakan, vasiyetnamesi ile bu yasal sınırları aşamaz; aşarsa, saklı pay sahipleri tenkis davası açarak haksızlığı düzeltebilirler. Saklı pay, mirasçıların ekonomik güvencesini sağlamak amacıyla korunur. Saklı pay oranları altsoy için yasal miras hakkının yarısı, anne ve babanın her birinin yasal miras hakkının 1/4’üdür.

Sıkça Sorulan Sorular

İlgili Kanun Maddeleri