Sağlararası Tasarruflarda Tenkise Tabi Olmayan İstisnalar
Sağlar arası tasarrufların tenkisi, orantılı olarak değil tarih sırasına göre yapılır. En son tarihli sağlar arası tasarruftan en eski tarihlisine doğru gidilir. Ancak sağlar arası her tasarruf tenkise tabi değildir, bunlar sınırlı olarak Medeni kanun md 565’de sayılmıştır:
1-Mirasbırakanın, mirasçılık sıfatını kaybeden yasal mirasçıya miras payına mahsuben yapmış olduğu sağlararası kazandırmalar (Muris ile mirasçı arasında yapılan ivazlı feragat sözleşmesindeki ivaz, diğer mirasçıların saklı paylarını ihlal ediyorsa tenkise tabi olacaktır.) , geri verilmemek kaydıyla altsoyuna malvarlığı devri veya borçtan kurtarma yoluyla yaptığı kazandırmalar ya da alışılmışın dışında verilen çeyiz ve kuruluş sermayesi,
2-Denkleştirmeye tabi olmamak kaydıyla mirasçılara yapılan kazandırmalar: Muris yasal mirasçılarına karşılıksız kazandırmalarda bulunabilir. Altsoyuna yaptığı karşılıksız kazandırmalar yasa koyucu tarafından Denkleştirmeye tabi tutulmuştur. Karine olarak, yapılan karşılıksız kazandırmalar iadeye (denkleştirmeye) tabidir. Bu denkleştirme için Denkleştirme Davası açılacaktır. Ancak karinenin aksi ispat edilebilir. Bu durumda iadeye tabi olmayan sağlar arası karşılıksız kazandırmalar ( denkleştirmeye tabi olmadığı için) tenkise tabi olacaktır.
3-Mirasbırakanın serbestçe dönme hakkını saklı tutarak yaptığı bağışlamalar ve ölümünden önceki bir yıl içinde âdet üzere verilen hediyeler dışında yapmış olduğu bağışlamalar: Yasa koyucu bağışlamayı ikiye ayırarak düzenlemiştir.
a-) Murisin dönme hakkını saklı tuttuğu bağışlamalar, süre sınırlaması olmaksızın tenkise tabidir.
b-) Muris, dönme hakkını saklı tutmadan bağış tasarrufunda bulunmuşsa, bu bağışın tenkise tabi olabilmesi için murisin ölümünden önceki 1 yıl içinde yapmış olması gerekir. Kanun koyucu murisin ölümüne yakın tarihlerde mirasçılarından mal kaçırma amacıyla tasarruf yapabileceğini düşünerek bu düzenlemeyi getirmiştir.
4-Mirasbırakanın saklı pay kurallarını etkisiz kılmak amacıyla yaptığı açık olan kazandırmalar: Murisin saklı paylı mirasçılarından mal kaçırmak için satış, bağış vb. adlar altında yaptığı tasarruflar, murisin esas amacının ispatı sonucu tenkise tabi olacaktır. Murisin sağlar arası tasarruftaki asıl amacının saklı paylı mirasçıların saklı paylarını kaldırmaya yönelik olduğu kanıtlanmalıdır. Bu durum genellikle Muvazaa olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak muvazaa söz konusu olduğunda saklı payları ihlal edilen mirasçılar muvazaaya dayanarak İptal Davası mı açmalılar, saklı payın ihlali nedeniyle Tenkis Davası mı açmalılar? Elbette ki İptal Davası mirasçılar için daha lehedir çünkü sadece saklı payları değil, yasal miras payları korunacaktır. Yargıtay’ın yerleşmiş içtihatlarına göre, bu tür durumda dava terditli açılabilir, davacı önce tasarrufun iptalini, bu mümkün olmazsa tenkisini talep edebilir. (1. Yargıtay kararı)
Hayat Sigortalar: Murisin üçüncü kişi lehine yaptığı hayat sigortalarında, sigorta alacağının murisin ölümü anındaki değeri tenkise tabidir
Kaynak:https://www.yargitay.gov.tr/
