KOVUŞTURMA EVRESİ

Ceza muhakemesinin ikinci evresi kovuşturmadır. Kovuşturmanın amacı C.savcısınca gündeme getirilmiş suç isnadı konusundaki uyuşmazlığı kolektif olarak son karara bağlamaktır. Mahkemenin iddianameyi kabu­lüyle, kamu davası açılmış olur. Kovuşturma evresi başlar.

Kanunumuza göre kovuşturma evresi; duruşma hazırlığı, duruşma, hüküm verme ve kanun yolları aşama­sından oluşur.

DURUŞMA HAZIRLIĞI EVRESİ

İddianamenin kabulü ile başlayıp duruşmanın başlamasına kadar devam eden aşamaya duruşma hazırlı­ğı denir. Duruşma hazırlığı döneminde duruşmaya ilişkin eksik işlemler yapılabilir. Bu aşamada duruşma ha­zırlanır, duruşmanın gereksiz yere uzamasının önüne geçilir.

Duruşma Hazırlığı Evresinde Yapılabilecek İşlemler

Duruşma Gününü Belirleme ve Davet

1. Mahkeme duruşma günü için uygun bir gün belirler. Duruşma tarihi, duruşmada hazır bulunması gereken kişilere davetiye ile tebliğ edilir.Tutuksuz sanığa çağrı kâğıdı gönderilir. İddianame, çağrı kâğıdı ile birlikte sanığa tebliğ olunur. Sanığın savunmasını gereği gibi yapabilmesi için çağrı kâğıdının tebliği ve duruşma günü arasın­da yeterince süre olmalıdır. Kanun koyucu bu sürenin en az bir hafta olmasını öngörmüştür. Şa­yet bu süreye uyulmazsa duruşmaya gelen sanık duruşmaya ara verilmesini isteyebilir (CMK md 176/4, 190/2). Tutuklu olmayan sanığa tebliğ olunacak çağrı kâğıdında gelmezse zorla getirile­ceği yazılır (CMK md 176/2).Tutuklu sanığın çağrılması duruşma gününün tebliği suretiyle yapılır. Sanıktan duruşmada ken­disini savunmak için bir istemde bulunup bulunmayacağı ve bulunacaksa neden ibaret olduğunu bildirmesi istenir. Müdafii de sanıkla birlikte davet olunur. Bu işlem, tutuklunun bulunduğu ceza infaz kurumunda cezaevi kâtibi veya bu işle görevlendirilen personel yanına getirilerek tutanak tutulmak suretiyle yapılır (CMK m.176/3).Sanığın kanunî temsilcisine duruşma gün ve saati bildirilir. Duruşmaya kabul edilerek istemi üzerine dinle­nebilir. Sanığın eşine tebligat yapılmaz. Fakat duruşmaya gelirse kabul edilir. İstemi üzerine dinlenebilir. Du­ruşma gün ve saati bildirilebilir (CMK md155/2).
   

   Tanık ve Uzman Kişileri Davet Etme

2. Sanık duruşmada dinlenmesi için tanık veya bilirkişinin davetini mahkemeden isteyebilir. Sanık bu aşama­da savunma delillerinin toplanması da isteyebilir. Sanık bunların ilişkin olduğu olayları da göstermek suretiyle bu istemlerini duruşma gününden en az beş gün önce mahkeme başkanına veya hâkime bildirir. Sanığın di­lekçesi hakkında verilen karar hemen kendisine bildirilir. Sanığın istemi kabul edilirse bu istemler Cumhuriyet savcısına da bildirilir (CMK md 177/1,2, 3).Mahkeme başkanı veya hâkim, sanığın veya katılanın gösterdiği tanık veya uzman kişinin çağrılması hakkındaki dilekçeyi reddettiğinde, sanık veya katılan o kişileri mahkemeye getirebilir. Bu kişiler duruşma­da dinlenir. Fakat davayı uzatmak amacıyla yapılan talepler reddedilir (CMK md 178). Taraflar tanık ve uzman kişilerinin bu şekilde dinlenmesini sağlayabilir. Mahkemece sadece geç bildirilmiş olması sebebiyle delili red­dedemez (CMK md 207).Sanık, doğrudan doğruya davet ettireceği veya duruşma sırasında getireceği bilirkişi ve tanıkla­rın ad ve adreslerini Cumhuriyet savcısına makul süre içinde bildirir (CMK md 179/1).

   Cumhuriyet savcısı, iddianamede gösterilen veya sanığın istemi üzerine davet edilen tanık ve bi­lirkişiler dışında gerek mahkeme başkanı veya hâkim kararıyla, gerek kendiliğinden başka kim­seleri davet ettirecek ise bunların ad ve adreslerini sanığa makul süre içinde bildirir (CMK md 179/2).

   Hastalık veya malûllük veya giderilmesi olanağı bulunmayan başka bir nedenle bir tanık veya bilirkişinin uzun ve önceden bilinmeyen bir zaman için duruşmada hazır bulunmasının olanaklı bulunmayacağı anlaşılır­sa, mahkeme onun bir naiple veya istinabe yoluyla dinlenmesine karar verebilir (CMK md 180/1).

   Konutlarının yetkili mahkemenin yargı çevresi dışında bulunmasından dolayı getirilmesi zor olan tanık ve bilirkişinin dinlenmesi için naip veya istinabe yoluyla dinlenmesi sağlanabilir (CMK md 180/2).

   Tanık veya bilirkişilerin dinlenmesi için belirlenen gün, Cumhuriyet savcısına, suçtan zarar görene, vekili­ne, sanığa ve müdafiine bildirilir. Düzenlenen tutanağın örneği hazır bulunan Cumhuriyet savcısına ve müda- fie verilir (CMK md181/1).

   Tanık veya bilirkişi dinlenirken sanığın hazır bulunması mümkündür. Fakat tutuklu olan sanık, ancak tu­tuklu bulunduğu yer mahkemesinde yapılacak tanık, bilirkişi dinleme, keşif ve muayene faaliyeti esnasında hazır bulundurulmasını isteyebilir. Ancak hâkim veya mahkeme, zorunlu sayılan hâllerde tutuklu bulunan şüp­heli veya sanığın; tanık, bilirkişi dinleme, keşif yapma faaliyetinde hazır bulunmasına karar verebilir (CMK md 181/3).

3. Keşif ve Muane Yapma

4. Bu dönemde mahkeme keşif yapma kararı alabilir. Soruşturma evresinde keşif ve muayene yapılmış olsa bile duruşmanın hazırlanması amacıyla bu dönemde yeniden veya ilk defa keşif ve muayene yapılmasına ka­rar verilebilir (CMK md 181/1).

Avukat Saim İNCEKAŞ Adana Avukatlık ve Hukuk Ofisi