Kira Sözleşmesinin Türleri Nelerdir?
Taşınır Kira Sözleşmesi
Kira sözleşmesinin konusunu bir taşınır oluşturuyorsa, taşınır kirasından söz edilir. Bir başka ifadeyle, kiraya veren, kiracının ödeyeceği kira bedeli karşılığında taşınır bir malın kullanımını ona devrediyorsa, aralarında taşınır kira sözleşmesi kurulmuş olur.
Örneğin, bir motorlu aracın, müzik aletinin, kıyafetin, bilgisayarın vb. kiralanması durumunda taşınır kira sözleşmesi yapılmış olur. Taşınır kira sözleşmesine maddi varlığı bulunan bir taşınır konu olabileceği gibi, ürün getiren bir hak (TBK. m. 357) ya da bir hayvan (TBK. m. 376-378) olabilir.
Taşınmaz Kira Sözleşmesi
Taşınmaz kira sözleşmesinin konusunu konut, arsa, işyeri ya da tarımsal bir arazinin oluşturduğu kira sözleşmesidir. Uygulamada taşınmaz kirasının en sık karşılaşılan türü konut ve çatılı iş yeri kira sözleşmeleridir.
Bu durumu dikkate alan kanun koyucu, Türk Borçlar Kanunu’nun 339-356. maddeleri arasında bu tür kira sözleşmelerine özgü düzenlemeler getirmiştir.
Ancak belirtmek gerekir ki, Türk Borçlar Kanunu’nun kira sözleşmesine ilişkin olarak getirmiş olduğu ve TBK. m. 299-338 arasında yer alan genel hükümler, taşınır ve taşınmaz kira sözleşmelerine uygulanacak düzenlemeleri içermektedir. Söz konusu hükümlerden bazıları ise sadece taşınmaz kira sözleşmeleri bakımından uygulama alanı olan hükümlerdir. Örneğin, TBK. m. 312, TBK. m. 315/f. II, TBK. m. 336 gibi.
Ürün Kira Sözleşmesi
Ürün kirası sözleşmesi, kiracının kiralananı kullanmak ve ondan yararlanmak, ürün elde etmek amacıyla yapılan kira sözleşmesidir. Ürün kirası sözleşmesinde kira konusu taşınır, taşınmaz ya da ürün getiren bir hak olabilir.
Önemli olan husus, kiracının ödediği kira bedeli karşılığında kiralanandan bir ürün elde etme amacının olmasıdır. Eğer kiralananı işletmek veya ürünleri devşirmek gibi bir amaç yoksa örneğin, bir fabrika binasınm işletilmek amacıyla değil de depo olarak kullanılmak üzere kiralanmasında olduğu gibi, ürün kirasından söz edilemez.
Ürün kirası, kira bedelinin ödenme şekline göre ikiye ayrılır. Taraflar kira bedeli olarak bir miktar paranın ödeneceğini kararlaştırmışlarsa olağan ürün kirası (TBK. m. 357/f. I), buna karşılık kiracının kiralanandan elde ettiği ürünün belirli bir kısmının kiraya verene kira bedeli olarak verilmesini kabul etmişlerse, ürüne katılmalı kira sözleşmesi (TBK. m. 357/f. II) söz konusu olur.
