TCK 120. Madde
Türk Ceza Kanunumuzun 120. maddesi şu şekildedir:
Hürriyete Karşı Suçlar – Haksız arama
Madde 120 – (1) Hukuka aykırı olarak bir kimsenin üstünü veya eşyasını arayan kamu görevlisine üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilir.
Başlık
TCK’nın 120. maddesinin ait olduğu bölüm başlık ismi şu şekildedir: İKİNCİ KİTAP: Özel Hükümler – İKİNCİ KISIM: Kişilere Karşı Suçlar – YEDİNCİ BÖLÜM: Hürriyete Karşı Suçlar
Madde başlığı şu şekildedir: Haksız arama
Gerekçe
Türk Ceza Kanunu’nun 120. maddesinin gerekçesi şu şekildedir:
HÜKÜMETİN TEKLİF ETTİĞİ METNİN GEREKÇELERİ
Madde 163. Madde ile kişi hürriyetini belirli bir biçimde ihlal eden bir mahsus suç ihdas edilmiştir. Suçun koruduğu yarar, kişilerin kendilerine özgü huzur ve sükunu ile toplumsal barışın sağlanmasıdır.
Suç failinin bir memur olması gerekmektedir.
Metinde geçen “hukuka aykırı olarak” ibaresinden maksat, yürürlükteki mevzuatın izin (cevaz) vermediği hal demektir. Kanun ve nizamların izin verdiği arama hallerinde suçun oluşmayacağı açıktır. Suçun oluşması için memur, kişi hürriyetini, görevini kötüye kullanarak veya yetkisini aşarak ihlal etmiş olmalıdır. Böylece “hukuka aykırı olarak” sözcükleri görevin kötüye kullanılmasını ve yetkinin aşılmasını kapsar.
Esasen bu madde mevcut bulunmasa da, memurun, hukuka aykırı olarak üst arama fiili 162 nci maddeyi ihlal edecekti.
Bu maddenin ayrı bir suç olarak Tasarıya alınmasındaki esas amaç, kişi hürriyetini sadece üst aramak suretiyle ihlal eden memurun fiilinin az vahim olduğunun düşünülmesidir.
ADALET KOMİSYONU RAPORU
Madde metninde, bir kimsenin üstünü veya eşyasının hukuka aykırı olarak aranması, görevi kötüye kullanma suçundan bağımsız bir suç olarak tanımlanmıştır.
Bu hüküm, 10.12.1948 tarihli Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirisi (madde 12), 4.11.1950 tarihli İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerinin Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi (madde 8, fıkra 1) ve Anayasamızın koruduğu özel hayatın gizliliğini belli bir surette ihlalin yaptırımını oluşturmaktadır.
Kişilerin üzerinin veya eşyasının aranması insan haysiyetine bir tecavüz teşkil ettiği gibi kişi dokunulmazlığının bir devamı olan özel hayatın gizliliğine karşı da bir saldırı oluşturur.
Kişinin örneğin ceplerinin, el çantasının, bavulunun, özel otomobilinin hukuka aykırı bir surette aranması bu suçu oluşturacaktır. Bu arama olgusunun yetkisiz olarak girilen konutta gerçekleştirilmesi halinde, ayrıca konut dokunulmazlığını ihlal suçu oluşur ve bu nedenle, gerçek içtima hükümlerine göre sorumluluk cihetine gidilmesi gerekir.
Suç failinin bir kamu görevlisi olması gerekmektedir. Bu bakımdan söz konusu suç, bir özgü suç niteliği taşımaktadır.
Metinde geçen “hukuka aykırı olarak” ibaresinden maksat, yürürlükteki mevzuatın izin vermediği hal demektir. Kanun ve nizamların izin verdiği arama hallerinde suçun oluşmayacağı açıktır. Suçun oluşması için kamu görevlisi, kişi hürriyetini, görevini kötüye kullanarak veya yetkisini aşarak ihlal etmiş olmalıdır. Böylece “hukuka aykırı olarak” sözcükleri görevin kötüye kullanılmasını ve yetkinin aşılmasını kapsar.
TBMM Kabul Metni
120 nci maddeyi okutuyorum:
Haksız arama
MADDE 120. – (1) Hukuka aykırı olarak bir kimsenin üstünü veya eşyasını arayan kamu görevlisine üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilir.
BAŞKAN – Maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler… Kabul etmeyenler… Kabul edilmiştir.
