İş Kazası Nedir?
Sanayileşme sürecine giren tüm ülkelerde, teknolojik gelişmelere paralel olarak, iş kazaları ve meslek hastalıkları en önemli toplumsal sorunların başında yer almıştır.
İş Kazasının Anlamı
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 3/g maddesine göre; “İş kazası: İş yerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre uğratan olayı, ifade eder.“
Ayrıca İş kazası 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 13. Maddesinde de tanımlanmıştır. Bu madde de; “iş kazası, aşağıdaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedence veya ruhça özüre uğratan olaydır” diye tanımlanmıştır.
Bir kazanın İş Kazası sayılabilmesi için, kazanın; işçiyi etkilemiş ve onu işten alıkoymuş, çalışma gücünde azalma veya kayıplara yol açmış olması gerekir.
Öğretide genel kabul gören tanımda ise iş kazası ” Sigortalının işverenin otoritesi altında bulunduğu sırada gördüğü iş veya işin gereği dolayısıyla aniden ve dıştan meydana gelen bir olay ” olarak kabul edilmiştir.
Kazanın iş kazası sayılabilmesi için; işçiyi etkilemiş ve onu işten alıkoymuş, çalışma gücünde azalma veya kayıplara yol açmış olması gerekir.
İş Hukukunda iş kazasının anlamı:
İş Kazasında Sorumluluk
TBK m. 417/2’e göre; işveren, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak; işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdür.
İSG m. 32 İş Kazası ve Meslek Hastalığında Temel Kavramlar 4’de ise; işverenler, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmakla yükümlüdür, hükmüne yer verilmiştir.
İş Kazalarının Sonucu
İş kazaları açısından çok önemli olan İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği tedbirlerinin alınmamasının sosyal, iktisadi ve hukuki yönden önemli sonuçları mevcuttur. İş Kazasından İktisadi yönden işçi, işveren ve devlet etkilenmektedir. İş kazasının tespiti ve zararın giderilmesini ise en sağlıklı şekilde iş kazası avukatı ile gerçekleştirebilirsiniz.
İnsanın iradesi dışında meydana gelen iş kazaları nedeni ile ortaya çıkan maddi ve manevi zararların kim tarafından, hangi biçimde, ne oranda karşılanacağı esaslarının yasa koyucu tarafından belirlenmesi hukuk devletinin ve toplumsallaşmanın bir gereği ve sonucudur. Aksi hal; yani iş kazalarından kaynaklanan tazminat hakkının kullanılması ve esaslarının düzenlenememesi, insanların maddi ve manevi değerlerinin hukuk düzenince korunmaması toplumu kaosa sürükler, insanları ihkak-ı hak yoluna iter.
Güçlü olanın var olabildiği, hukukun üstünlüğüne olan inancın zedelendiği bir toplumun meydana gelmesine yol açar.
İş Kazasının Unsurları
İş kazasını herhangi bir kaza olayından ayırt eden unsurlar; kazaya uğrayanın sigortalı olması, sigortalının kaza sonucu bedenen ve ruhen engelli hale gelmesi ve uygun illiyet bağının bulunmasıdır.
Kanunda iş kazasının tanımına yer verilmemiştir ancak, Kanunda sayılan hallerde meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hale getiren olaylar iş kazası olarak sayılmıştır.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 13. maddesine göre; ” İş kazası:
a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
b) işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
d) Bu Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hale getiren olaydır.”
Son olarak iş kazasını meydana getiren unsurlara değinmek gerekirse:
- Kazanın varlığı (İş Kazası Sayılan Haller)
- Sigortalının İşyerinde Bulunduğu Sırada Meydana Gelen Olaylar
- Yürütülen İş Nedeniyle Meydana Gelen Olaylar
- Sigortalının İşyeri Dışına Bir Yere Gönderilmesi Nedeniyle Asıl işini Yapmaksızın Geçen Zamanlarda Meydana Gelen Olaylar
- Emziren Kadın Sigortalının Çocuğuna Süt Vermesi için Ayrılan Za-
manlarda Meydana Gelen Olaylar - İşveren Tarafından Sağlanan Taşıtla İşin Yapıldığı Yere
Gidiş Geliş Sırasında Meydana Gelen Olaylar - Bedence veya Ruhça Bir Zararın Ortaya Çıkması
- Zarar Görenin Sigortalı Sayılması
- Hizmet Sözleşmesi İle Çalıştırılanlar Gibi Sigortalı Sayılanlar
- İlliyet Bağının Bulunması
Bir olayın iş kazası sayılmasının SSGSK bakımından sonuçları ile işveren aleyhine açılan tazminat davası bakımından sonuçları farklıdır. İş kazası olan olay, diğer koşullarda gerçekleştiğinde doğrudan doğruya Kanunda belli sigorta yardımlarının yapılmasını gerektirdiği halde işveren aleyhine açılan tazminat davasında, işverenin sorumluluğu için işyerinde ve işverenle ilişkili olmasıyla uygun neden sonuç ilişkisinin bulunması gerekir.
