HMK 42. Madde
Hukuk Muhakemeleri Kanunumuzun 42. maddesi şu şekildedir:
| HMK Madde 42: | Hakimin Davaya Bakmaktan Yasaklılığı ve Reddi – Ret talebinin incelenmesi Madde 42 – (1) Hakimin reddi talebine ilişkin karar, dosya üzerinden inceleme yapılarak da verilebilir. (2) Ret sebebi sabit olmasa bile, merci bunu muhtemel görürse, ret talebini kabul edebilir. (3) Ret sebepleri hakkında yemin teklif olunamaz. (4) Reddi istenen hakim, ret hakkında merci tarafından karar verilinceye kadar o davaya bakamaz. Şu kadar ki, gecikmesinde sakınca bulunan iş ve davalar bunun dışındadır. Daha önce hakkındaki ret talebi mercice reddolunan hakimin, aynı durum ve olaylara dayanarak yeniden reddedilmesi hali, hakimin davaya bakmasına engel oluşturmaz. (5) Ret talebinin merci tarafından kabul edilmemesi halinde, reddi istenen hakim davaya bakmaya devam eder. (6) Ret talebinin, kötüniyetle yapıldığının anlaşılması ve esas yönünden kabul edilmemesi halinde, talepte bulunanların her biri hakkında beşyüz Türk Lirasından beşbin Türk Lirasına kadar disiplin para cezasına hükmolunur. (7) Hakim hakkında aynı davada aynı tarafça ileri sürülen ret talebinin reddi halinde verilecek disiplin para cezası, bir önceki disiplin para cezasının iki katından az olamaz. (8) Disiplin para cezasının tahsili için, davaya bakan mahkeme, dosyanın geliş tarihinden başlayarak iki hafta içinde gereğini yapar. |
Maddenin bağlı bulunduğu başlıklar şu şekildedir:
| Birinci Kısım: | Genel Hükümler |
| Üçüncü Bölüm: | Hakimin Yasaklılığı, Reddi ve Hukuki Sorumluluğu |
| Birinci Ayırım: | Hakimin Davaya Bakmaktan Yasaklılığı ve Reddi |
| Madde başlığı: | Ret talebinin incelenmesi |
Gerekçe
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 42. maddesinin gerekçesi şu şekildedir:
Madde, 1086 sayılı Kanunun 36. maddesini karşılamaktadır. Bu düzenlemenin dört ve altıncı fıkraları yeni hükümler içermektedir.
Maddenin birinci fıkrasında işin niteliği icabı hakimin reddi talebine ilişkin kararların, duruşma yapılmaksızın da verilebileceği açıklanmıştır.
İkinci fıkrada ise ret talebi üzerine, işe bakan hakimin hangi işlemleri yapabileceği düzenlenmiştir.
Üçüncü fıkrada, ret talebinin merci tarafından reddedilmesi üzerine, engel bulunmadığı anlaşılacağından hakimin davaya bakmaya devam edeceği açıkça vurgulanmıştır.
1086 sayılı Kanunun 36. maddesinin dördüncü fıkrasında hakimin reddi isteğinin merci tarafından usul ve esas yönünden kabul edilmemesi halinde, istekte bulunanlar aleyhine para cezasına hükmolunacağı öngörülmüş iken, bu düzenlemenin dördüncü fıkrasında “ret talebinin kötüniyetle yapıldığının anlaşılması ve esas yönünden kabul edilmemesi” durumunda para cezasına hükmolunacağı düzenlenmiştir. Davaya bakan hakimlerin birden çok olması ve bu sebeple birden çok hakim hakkında ret talebinde bulunulmasından dolayı, cezanın ağırlaştırılması, hakkaniyete uygun görülmemiş, 1086 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinin dördüncü fıkrası olan son cümle bu düzenlemeye alınmamıştır.
Maddenin beşinci fıkrasında tevali eden ret durumu, cezanın artırılma sebebi olarak kabul edilmiştir.
1086 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinde, para cezasının hüküm kesinleşmeden tahsili ve hükmün bozulması halinde ilgilinin isteği üzerine iade edileceği düzenlenmiş iken, maddenin altıncı fıkrasında para cezasına ilişkin karar kesinleşmedikçe tahsil edilemeyeceği gösterilmiştir. Davaya bakan mahkemenin, dosyanın gelişi tarihinden itibaren onbeş gün içinde para cezasının tahsili için gereğini yapacağı düzenlenmiştir. Böylece Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6 ncı maddesinde yer alan adil yargılanma hakkına ilişkin kurala uyum sağlanmıştır.
Not: Bu sayfada yer alan “Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 42. mddesi” direkt olarak “mevzuat.gov.tr” isimli Türkiye Cumhuriyeti kanunlarının paylaşıldığı resmi web sitesinde yer aldığı şekilde aynen paylaşılmaktadır. Maddeyi etkileyen kanun değişiklikleri takip edilmekte ve tarafımızca güncellenmektedir.
