Avukatlık Serbest Meslek Midir?
Avukatlık Kanununun 1. maddesi avukatlığın “serbest meslek” olduğunu belirlemektedir.
Avukatlık, ilmi ve mesleki birikime sahip kişilerin uzmanlaşarak yaptıkları bir mesleki faaliyettir. Bu yönüyle avukatlık, kanunda serbest meslek faaliyeti için aranan niteliklere uygun bir faaliyet olmaktadır.
Avukatlık, sermayeden çok kişisel çabaya bağlı bir uğraştır. Mesleği yapmak için avukatlık ruhsatını alıp bir baroya kaydolmanın yanı sıra bir işyeri açıp, gerekli donanıma sahip olmak yeterli olmaktadır. İşyeri ve donanım için gerekecek giderlerin sermaye olarak nitelenmesi mümkün değildir.
Buna karşılık avukatın uğraşı kişisel bir uğraştır. Dinler, araştırır, inceler, sonuç üretir ve üzerine aldığı işi ilgili merciler önünde sonuna kadar kovuşturur. Bu uğraş içinde kendisine yardım eden yardımcıları (avukat, stajyer ve sekreter gibi) bulunabilir. Ancak bütün bunlar mesleğin kişiselliğine engel olmaz.
Mesleğin yapılışında ilmi ve mesleki bilgi birikimi gerekmektedir. 1136 sayılı Kanun, bu konuda lisans düzeyinde eğitim veren hukuk fakültesinden mezun olma koşulunu aramakla belli bir ilmi bilginin oluştuğunu kabul etmekte, yapılan bir yıllık avukatlık stajı ile de mesleki bilgi ve eğitimin alınması amaçlamaktadır.
Avukatlığın Ticari Bir Yönü Var Mıdır?
Avukatlık hiçbir zaman ticari amaçla yapılamaz ve ticari bir faaliyet değildir. Ticari faaliyet ya da ticari iş, Türk Ticaret Kanununda incelenen bir konudur. Kanun, ticari işletmeyi ilgilendiren, TTK’de yer alan ve tacirin yaptığı işleri ticari iş saymaktadır. Ticari işletme, Türk Ticaret Kanununun 11. maddesinde tanımlanmamakla beraber ele alınmaktadır, “esnaf işletmesi için öngörülen sınırı aşan düzeyde gelir sağlamayı hedef tutan faaliyetlerin devamlı ve bağımsız şekilde yürütüldüğü işletmedir”
“Gelir sağlamayı hedef tutma” öğesinin avukatlıkta yeri yoktur. Avukat tacir de, esnaf da değildir. Avukatlık faaliyeti kendine özgü bir faaliyettir.
Ayrıca gerek Avukatlık Kanunu ve gerekse Meslek Kurallan avukatlığın ticari amaçla yapılmasını, ticari yönünün ön plana çıkarılmasını yasaklamaktadır. Avukatlık Kanununun 1. maddesi avukatların kural olarak aylık, ücret, veya kesenek gibi ödemeler karşılığında görülen hizmet ve görev, sigorta prodüktörlüğü, tacirlik, esnaflık veya mesleğin onuru ile bağdaşması mümkün olmayan hiçbir işi yapamayacaklannı emretmektedir.
Bu nedenle avukatlık, Gelir Vergisi Kanununda yapılan serbest meslek faaliyeti tanımının bu boyutuna da uygun düşmektedir. İş bir işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmaktadır.
Avukatlıkta kişisel sorumluluk ön plandadır. Avukatlık bir sözleşmeyle oluşmaktadır. Bu sözleşme iki tarafa borç yükleyen türde bir sözleşmedir.
Avukatın mesleki faaliyetini kendi bürosunda yapması asildir. Açtığı işyerinin mesleğin yapılmasına uygun olması gerekmektedir. Avukatlık mesleğinin kamu kurum ve kuruluşunda veya özel bir kurum ya da kişinin işyerinde yapılması da mümkündür. Bu gibi durumlarda avukatın elde edeceği gelirin serbest meslek kazancı sayılması mümkün değildir. Ancak bu gibi durumlar ayrık durum sayılmalıdır.
Avukatlık Kanundaki kuralları, meslek kurallarını, etik kuralları ve yargısal içtihatları bir araya getirip konuya yaklaştığımızda serbest meslek faaliyetinden avukatın mesleki faaliyetini yapıp yapmamakta özgür olduğunu, mesleki faaliyeti sırasında dilediği işi alıp almamakta serbest olduğunu, mesleğini yaparken belli bir görüşü savunmaya zorlanamayacağını, her aşamada işi bırakabileceğini anlıyoruz. Bu hak ve yükümlülükler altında yapılan avukatlığın bir serbest meslek olduğunda kuşku bulunmamaktadır.
