Düğünde Takılan Altın, Takı ve Ziynetler Kime Aittir?

Düğünlerde altın takma geleneği, Türk kültürünün önemli bir parçası olarak günümüze kadar süregelmiş ve kuşaktan kuşağa aktarılmıştır. Günümüzde halen düğünlerin vazgeçilmez bir ritüeli olma özelliğini korumaktadır.

Altın takmak ve hediye etmek statü, güç ve aidiyetin önemli göstergelerinden biridir. Düğünde takılan altınlar, gelinin aileye kabul edildiğinin ve artık o ailenin bir üyesi olduğunun sembolüdür. Eskiden beri düğünde kadına takılan altınlar, onun gelecekteki güvencesi olarak addedilmiştir. Bu gelenek, kadınların maddi güvence altında olmasını sağlamak gibi olumlu bir işleve sahiptir.

Düğünlerde takılan altınların hangi eşe ait olduğu konusunda halk arasında farklı görüşler olsa da, hukuken önemli olan yüksek mahkeme yani Yargıtay’ın bu konuda benimsediği görüştür.

Düğünde Takılan Altınların Hukuki Durumu

Türk Medeni Kanunu’nda düğünde takılan altınların kime ait olduğu açıkça belirtilmediğinden, bugüne dek bu altınların veya benzeri değerli eşyaların hangi eşe ait olduğu Yargıtay (Yüksek Mahkeme) tarafından belirlendi. Yargıtay’ın görevi kanunlarda boşluk olan durumlarda bu boşlukları akla, bilime, örf-adete ve hakkaniyete uygun şekilde doldurmaktır, dolayısı ile düğünde takılan altınların kime ait olduğu konusunda da son söz yüksek mahkemeye aittir. Bu nedenle altın ve ziynet eşyalarının hangi eşe ait olduğu hususunda Yargıtay’ın en güncel görüşünü takip ederek neticeye varıyoruz. Tabii bu noktada unutmamak gerekir ki Yargıtay’ın bu konuda görüşünü herhangi bir anda tekrardan değiştirmesi mümkündür.

En Güncel Yargıtay Kararı

Erkek Düğün Takılarını Talep Edebilir Mi?

Erkeğin düğün takılarını talep etmesi mümkün olmakla birlikte, bu ancak evlilik öncesi yapılan açık bir anlaşma, takıların kendi üzerine takılması, takının niteliğinin kadına özgü olmaması veya belirli örf ve adetlerin erkeğin lehine olması çerçevesinde mümkün olabilir. Bir diğer örnek olarak eğer kadının sadakatsizliği ispatlanırsa erkek ve ailesi taktıkları altınları kadından geri isteyebilir. Bu durumun hukuki karşılığı bağıştan rücudur.

Bu tarz durumlar, ilgili kanuni hükümler ve varsa taraflar arasındaki anlaşmalar ışığında bireysel olarak değerlendirilmelidir​​​​.

Dini Perspektif

Yüksek Mahkemenin de kabulünde olduğu üzere yerel örf ve adet kuralları bulunması durumunda bu hususun göz önüne alınarak altınların hangi eşe ait olduğu yeniden tartışılmalıdır. Bu nedenle ülkemizde örf ve adetin kaynağını oluşturan dini perspektife de kısaca değinmemde fayda var. Avukat olarak sonuçlandırdığım birkaç dosyada bu yönde istisnai yerel örf ve adet kurallarını ispatlayarak erkek müvekkilim lehine karar aldığım oldu.

İslam hukukuna göre düğünde takılan altınların kimin hakkı olduğu konusu farklı görüşler ihtiva etmektedir.

Hanefi mezhebine göre düğünde takılan altınlar kadının hakkıdır. Altınlar kadının mülkü sayılır.

Şafii ve Hanbeli mezheplerine göre ise düğün takıları ve altınları kadının değil, erkeğin malı kabul edilir. Bu görüşe göre boşanma durumunda kadın bu altınları alamaz.

Maliki mezhebi ise düğün altınlarının mülkiyeti konusunda orta bir yol izlemiştir. Buna göre altınların yarısı kadına, diğer yarısı da erkeğe aittir.

İslam hukukçularının çoğunluğu düğünde takılan ziynet eşyalarının kadının mülkü olduğu görüşünü benimsemiştir. Ancak altın ve para gibi kıymetli varlıklar konusunda görüş ayrılıkları söz konusudur.

Aile Geleneği

Bazı bölgelerde aile geleneklerinde düğün altınlarının aidiyeti konusunda farklı uygulamalar görülmektedir. Özellikle kırsal kesimlerde gelenekler daha sıkı bir şekilde yaşatılmaktadır. Yargıtay da yerel örf ve adet varsa bu kuralların uygulanması gerekir dediğinden, farklı aile geleneklerine de kısaca değinmemde fayda var.

Genel olarak Ege, Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinde düğün altınları geline hediye edilir ve gelinin malı olarak kabul edilir. Başta gelinin çeyizi olmak üzere, ileride çiftin geçimini temin etmekte kullanılması için geline verilir.

İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde ise düğün altınları daha çok gelinin ailesine verilen bir hediye olarak görülmektedir. Gelenekler bölgeden bölgeye değişmekle birlikte, genellikle bu altınlar gelinin ailesi tarafından muhafaza edilir.

Güneydoğu Anadolu bölgesinde ise altınlar hem gelin hem de damada aittir. Çiftin ortak malı olarak kabul edilir. Fakat saklanması ve korunması konusunda kadının sorumluluğu ön plandadır.

Her ne kadar bölgeler arası farklılıklar olsa da, genel olarak Türk geleneğinde düğün altınlarının aileye ve evliliğe yapılan bir yatırım olarak görüldüğünü söylemem gerekir.

Ziynet Eşyasının İadesi Süreci

Altın ve ziynet eşyalarının iadesi genellikle boşanma sürecinde gündeme gelir. Ancak boşanma davası açılmasa dahi evlilik devam ederken kadının ziynet eşyalarının iadesini talep etme hakkı bulunur. İade talebinde bulunacak kadın, ziynet eşyalarının kocası tarafından zorla alındığı, bunlarla ev veya araba alındığı gibi iddialar öne sürerek bunları ispatlamak zorundadır. Süreç şu şekilde ilerler:

1. İade Davası Açılması: Boşanma sırasında veya sonrasında, ziynet eşyasının iadesi talebiyle dava açabilirsiniz. Altın ve ziynet eşyalarının iadesi davası boşanma davasıyla birlikte görülebilir. Hakim gerekli görürse davaları ayırır.

2. Dava Türü ve Yeri: Ziynet eşyasının iadesi davası aile mahkemelerinde görülür. Aile mahkemesinin bulunmadığı yerlerde, asliye hukuk mahkemeleri bu tür davaları aile mahkemesi sıfatıyla inceler.

3. Erkeğin Sorumluluğu: Altınların erkek tarafından alınması, harcanması, araç veya alınması durumlarında erkek altınları kadının kendisine geri iade edilmemek üzere verildiğini ispatlayamadıkça söz konusu altın ve ziynetlerin tamamından sorumludur.

4. Faiz Talebi: Ziynet eşyasının iadesi davasında faiz talep edebilirsiniz. Mahkeme, talep edilmedikçe faiz hükmetmez. Faiz, dava tarihinden itibaren işletilebilir.

Burada erkeğin altın ve ziynetleri kadına iade etme yükümlülüğüne birtakım örnekler vermek istiyorum:

Aile Mahkemesi, bu tür davaları ele alırken, hem mevcut yasal düzenlemeleri hem de güncel Yargıtay kararlarını dikkate alır​.

Bilirkişi Raporları ve İspat Sorumluluğu

Türk hukukunda, bir dava söz konusu olduğunda, davacının iddialarını destekleyecek deliller sunması beklenir. Özellikle, düğünde takılan takıların miktarı (adet, gram, tutar) ve cinsinin ispatı (altın, takı, para), davacının üzerine düşen bir yükümlülüktür.

• Bilirkişi Raporları: Düğünde takılan altın ve ziynet eşyalarının detaylarını belirlemek için düğüne ait video ve fotoğraflar bilirkişiye verilir. Bilirkişiler, düğün fotoğrafları, videolar ve diğer belgeleri inceleyerek, takılan altınların ve ziynet eşyalarının cinsini, miktarını ve dava tarihindeki değerini gösterir bir liste yaparlar. Bu raporlar, mahkemenin karar verme sürecinde önemli bir rol oynar.

• İspat Sorumluluğu: Davacı kadının, altınların ve ziynet eşyalarının miktarını ve cinsini kanıtlaması gerekir. Kanıt olarak genellikle düğün sırasında çekilen fotoğraflar, video kayıtlar ve tanıklar kullanılır. Kadın, altınların miktarına ve kendisinden zorla alındığına yönelik iddialarını ispata yarar yeterli delil sunamazsa davası reddedilir.

Zamanaşımı ve Değer Tespiti

Düğünde takılan altın ve ziynet eşyasının iadesi davalarında, eşyanın değerinin hesaplanması, davanın açıldığı tarihte geçerli olan piyasa değerleri üzerinden yapılır. Bu hesaplama, kuyumcu bilirkişiler tarafından gerçekleştirilir. Bilirkişinin raporunda belirleyeceği tutar hakim tarafından da onaylanırsa bu yönde hüküm kurulur.

Ayrıca, düğünde kadına takılan altın ve ziynet eşyalarının iadesi ile ilgili davalarda on yıllık zamanaşımı süresi bulunmaktadır. Bu süre zarfında dava açılmazsa, ziynet eşyalarının iadesi hakkı zamanaşımına uğrar, bu konuda dava açma hakkını kaybedersiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

1) Düğünde takılan altınlar boşanma durumunda kime ait olur?

Cevap: Düğünde takılan takılar hangi eşe takıldıysa, o cinsle uyumlu olmak şartıyla ona ait olur.

2) Düğünde takılan altınlar kimin Diyanet?

Diyanet’e göre, düğünde takılan altın ve takılar, kime takılmışsa o kişinin olur. Örneğin, damadın ya da ailesinin geline “mehir” olarak taktığı takılar, geri istenemez ve geline aittir. Davetlilerin getirdiği hediyeler de, onları hangi eşe vermişlerse o eşin malı sayılır.

3) Boşandıktan sonra altınlar kimde kalır?

Düğün sırasında kadına verilen altınlar ve takılar, kadının kişisel malı olarak kabul edilir ve boşanma sonrası kadına ait sayılır. Kadının bu altınları karşılıksız olarak eşine bağışlamamış olması gerekir.

4) Düğünde takılan takılar boşanma davasında istenebilir mi?

Düğünde takılan takılara yönelik davayı boşanma davasıyla birlikte açabilirsiniz. Her iki talep de aynı davada görülebilir. Ancak hakim bu durumun davayı uzattığına kanaat getirirse davaları ayırır.

5) Düğün Takıları Mal Paylaşımına Konu Edilebilir Mi?

Düğün takıları, Türk hukukunda kadının kişisel malı olarak kabul edilir ve mal paylaşımında kadına ait sayılır. Dolayısıyla, boşanma durumunda bu takılar mal paylaşımına konu edilmez. Altınlarla ev veya araba alınmışsa, bu malın değerine altınlarla sağlanan katkı oranı hesaplanır ve oranın güncel bedel karşılığı kadına verilir. Malın geriye kalan kısmı ise yarı yarıya paylaşılır.

6) Erkek Tarafından Harcanan, Satılan Düğün Takıları Kadın Tarafından Geri İstenebilir Mi?

Eğer erkek tarafı, düğünde alınan takıları harcamış veya satmışsa, kadın bu takıları geri talep etme hakkına sahiptir. Türk hukuku ve Yargıtay kararları, düğünde kadına takılan altın ve takıları, kadının kişisel malı olarak kabul eder.

7) Hangi Durumlarda Kadın Düğün Takılarını Talep Edemez?

Kadının düğün takılarını talep edemeyeceği durumlar, taraflar arasındaki önceden var olan anlaşmalara veya belirli örf ve adetlere bağlıdır. Eğer evlilik öncesinde erkek ve kadın arasında takıların erkeğe ait olacağına dair bir anlaşma yapılmışsa veya yerel gelenekler bunu gerektiriyorsa, kadının takıları talep etme hakkı sınırlanabilir. Bunun dışında, kadının takıları talep edemeyeceği başka özel durumlar da vardır, örneğin kadın altınları geri verilmemek üzere eşine bağışlamış olabilir.

8) Düğünde Takı Sandığına Konulan Takılar Kime Ait Sayılır?

Takı sandığı veya torbaya koyularak düğüne gelen misafirler ve ailelerden toplanan takı ve altınlar herhangi bir cinse özel değilse ortak sayılır.

9) Düğünde takılan takılar mehir yerine geçer mi?

Düğünde takılan takılar, İslam hukukunda mehir olarak kabul edilmez. Mehirden farklı olarak, düğün takıları, düğüne katılan misafirler ve aile bireyleri tarafından gelin ve damada hediye olarak verilir ve genellikle kadının kişisel malı olarak kabul edilir. Bununla birlikte, mehir, evliliğin başlangıcında kadına erkek tarafından verilen ve İslam hukukunda zorunlu olan bir mali yükümlülüktür. Bu yüzden, düğün takıları mehir yerine geçmez ve bu iki kavram birbirinden belirgin şekilde farklıdır.

10) Nişanda erkeğe takılan takılar kime aittir?

Nişanda erkeğe takılan takılar, takı kadına özel bir nitelikte olmadıkça (örneğin çeyrek altın, unisex kol saati gibi) erkeğe aittir.

11) Nişanda takılan takılar boşanma davasında istenebilir mi?

Nişanda takılan takılar, boşanma davası sırasında talep edilebilir. Nişanda takılan takılar aynı düğünde takılan altın ve ziynetlerin iadesi davasındaki gibi talep edilir.

12) Düğünde takılan para kime aittir?

Düğünde takılan para, Türk hukuku ve yargı kararlarına göre, hangi eşe takılmışsa ona ait sayılır.

Sonuç

Düğünde takılan altınlar, Türk toplumunda sadece geleneksel bir uygulama olmanın ötesinde aileler ve yeni evliler arasında güçlü bağlar kurmaya yardımcı psikolojik, sosyolojik ve ekonomik işlevlere sahiptir.

Ancak, altınların mülkiyeti konusundaki belirsizlikler tartışmalara ve anlaşmazlıklara yol açabilmektedir. Bu nedenle taraflar arasında önceden açık bir anlaşma yapılması ve altın takma adetinin sadece sevgi ve bağlılık sembolü olarak görülmesi daha sağlıklı olacaktır.

Sonuç olarak, geleneklerimize saygı duyarken onları modern hayatın gerçekleriyle uyumlu hale getirmeliyiz. Böylece düğünler sadece mutlu anılarla hatırlanır, altınlar ise aile bağlarını güçlendiren bir sembol olarak kalır.

İlgili Kanun Maddeleri